ବହୁପୂର୍ବର କଥା । ରାଜା ଦୁର୍ଜୟ ଧର୍ମପୁର ରାଜ୍ୟର ଶାସକ ଥିଲେ । ବର୍ଷକୁ ଥରେ ସେ ତାଙ୍କର ସାମନ୍ତ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ ଓ ରାଜ୍ୟରେ ଦୁଇ ତିନିଦିନ ଧରି ଖୁବ୍ ଉତ୍ସବ ହୁଏ । ଖିଆପିଆ ଓ ନାନା ପ୍ରକାର ମନୋରଞ୍ଜନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସବୁହୁଏ । ଏଥର ମଧ୍ୟ ସାମନ୍ତରାଜାମାନେ ଆସିଲେ । ରାଜାମାନେ ନିଜନିଜର ବଡେଇ କରୁଥା’ନ୍ତି । କିଏ ନିଜ ଦୁର୍ଗର ତ, କିଏ ନିଜର ଆରବୀ ଘୋଡାର, କିଏ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଫଳର ତ, କିଏ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟ କିଛିର କଥାସବୁ କହୁଥା’ନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ବିଜୟ ନାମକ ଯୁବକ ରାଜା ଚୁପ୍ଚାପ୍ ବସିଥା’ନ୍ତି । ରାଜା ଦୁର୍ଜୟ ତାଙ୍କୁ ଚାହିଁ ପଚାରିଲେ, “ବିଜୟ, ସମସ୍ତେ ତ ନିଜ ନିଜର ବିଶେଷ କଥା କହି ଚାଲିଛନ୍ତି; କିନ୍ତୁ ତମେ କାହିଁକି ମୌନ ହୋଇ ବସିଛ?”
ବିଜୟ କହିଲେ “ମୁଁ ଯଦି କିଛି କହିବି, ତୋର ମୋର ପତ୍ନୀ ମାଳିନୀ ବିଷୟରେ କହିବି । କିନ୍ତୁ ଏଠାକାର ପରିସ୍ଥିତିରେ ତାହା ଅସଙ୍ଗତ ମନେ ହେବାରୁ ମୁଁ ଚୁପ୍ଚାପ୍ ହୋଇ ବସିଛି ।”
ଦୁର୍ଜୟ ପଚାରିଲେ “କୁହ ତ ଦେଖି ତୁମ ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ଏମିତି ବିଶେଷତା ରହିଛି? ଯାହାକୁକି ଶୁଣି ଆମେ ଅପାର ଆନନ୍ଦ ପାଇବୁ । କ’ଣ ସେ ଜଣେ ସ୍ୱପ୍ନ ସୁନ୍ଦରୀ, ନା ବିଶିଷ୍ଟ କଳାକାର, ନା ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ?”
ବିଜୟ କହିଲେ, “ଆପଣ ଯେତେ କଥା ସବୁ କହିଲେ ସେ ସମସ୍ତ ବିଷୟରେ ତାଙ୍କର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ସର୍ବାପେକ୍ଷା ଅଧିକ ବିଶେଷ ଗୁଣ ହେଉଛି ତାଙ୍କର ସାହସ ଓ ପରାକ୍ରମ । ଖଣ୍ଡାଯୁଦ୍ଧ ବା ତୀରଚାଳନା, ବା ଗଦାଯୁଦ୍ଧ, କେଉଁଥିରେ ତାଙ୍କର ସମକକ୍ଷ ଯୋଦ୍ଧା ପାଇବା ବଡ କଷ୍ଟକର ।”
ଦୁର୍ଜୟ କହିଲେ, “ଆରେ ତମେ ଭୁଲିଯାଉଛ କି ଏଠାରେ ତମେ ଏସବୁ କଥା, ଏତେ ବଡ ବଡ ଯୋଦ୍ଧାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ କହୁଛ ବୋଲି?”
ବିଜୟ କହିଲେ “ମହାରାଜ, ଏହି ସାମନ୍ତରାଜାମାନଙ୍କ କଥା ଛାଡି ଦିଅନ୍ତୁ । ଆପଣ ମଧ୍ୟ ମୋ ସ୍ତ୍ରୀର ପରାକ୍ରମ ସମ୍ମୁଖରେ ଆଦୌ ତିଷ୍ଠି ପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହା ଅତିଶୟୋକ୍ତି ନୁହେଁ ।”
ଦୁର୍ଜୟ ତାଙ୍କ କଥାରେ ମନେ ମନେ ଭାରି ରାଗିଗଲେ । ସେ ଭାବିଲେ ବିଜୟ ତାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା କରି ଅପମାନ କରୁଛି । ଜଣେ ସାମନ୍ତରାଜା ତା’ର ସ୍ତ୍ରୀ ପରାକ୍ରମକୁ ରାଜାଙ୍କ ପରାକ୍ରମଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି କହୁଛି । ରାଜା ଦୁର୍ଜୟ ଏକଥା ସହ୍ୟ କରି ନପାରି ତାଙ୍କ ଅଙ୍ଗରକ୍ଷୀଙ୍କୁ କହିଲେ, “ଶୀଘ୍ର ଏ ଦୁଷ୍ଟକୁ ନେଇ କାରାଗାରରେ ନିକ୍ଷେପ କର । ଏଠାରେ ଏହାର ଆଉ ସ୍ଥାନ ନାହିଁ ।”
ବିଜୟ ବିବଶ ହୋଇ ଅଙ୍ଗରକ୍ଷୀଙ୍କ ସହ କାରାଗୃହକୁ ଗଲେ । ମନେ ମନେ ସେ ଭାବୁଥା’ନ୍ତି କି ତାଙ୍କୁ ଏଥିରୁ କିପରି ମୁକ୍ତି ମିଳିବ?
ବିଜୟଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ମାଳିନୀ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଅପେକ୍ଷାରେ ଥିଲେ । ଉତ୍ସବ ପରେ ସେ ରାଜ୍ୟକୁ ନଫେରିବାରୁ ସେ କୌଣସି କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଧର୍ମପୁରକୁ ପଠାଇଲେ । ତା’ପରେ ସେ ଖବର ପାଇଲେ ଯେ ମହାରାଜା ଦୁର୍ଜୟ ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖିଛନ୍ତି ।
ଏହି ଖବର ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ ମାଳିନୀ କବଚ ଓ ଶିରସ୍ତ୍ରାଣ ପିନ୍ଧି, ଘୋଡାରେ ବସି ଶହେ ସୈନ୍ୟ ଧରି ଧର୍ମପୁରକୁ ଗଲେ । ସାଙ୍ଗରେ ସେ ତାଙ୍କ ଖଡ୍ଗ, ଗଦା ଓ ଧନୁ ମଧ୍ୟ ନେଇଥିଲେ । ନଗର ବାହାରେ ଶିବିର ପକାଇଲେ । ସେ ଏପରି ଭାବରେ ଶିବିର ରଚନା କଲେ ଯେ ଦୂରରୁ ଦେଖିଲେ ମନେହେବ ଅଗଣନ ଶିବିର ଓ ଅନେକ ସୈନ୍ୟ ଅଛନ୍ତି । ଯେକୌଣସି ଲୋକ ଦେଖିଲେ ଭୟ ପାଇବ ।
ତା’ପରେ ସେ ଏକାକୀ ରାଜା ଦୁର୍ଜୟଙ୍କ ସହିତ ଦେଖା କରିବାକୁ ଗଲେ ।
ସେ ପୁରୁଷ ବେଶରେ ବୀରୋଚିତ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିଲେ । ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ଦୁର୍ଜୟ ନିଶ୍ଚେଟ ହୋଇଗଲେ । ସେ ସମ୍ମୁଖରେ ଆସି ଛିଡା ହୋଇ କହିଲେ, “ମହାରାଜ ମୁଁ କଳିଙ୍ଗ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦୂତ । ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ଦଶହଜାର ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣମୁଦ୍ରା ଅସୁଲ କରି ନେବାକୁ ସମ୍ରାଟ ଆଜ୍ଞା ଦେଇଛନ୍ତି । ଆପଣ ଏକଥାକୁ ଅସ୍ୱୀକାର କଲେ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅନ୍ତୁ । ମୁଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ଆସିଛି । ମୋର ଚାଳିଶ ହଜାର ସୈନ୍ୟ ନଗର ବାହାରେ ରହିଛନ୍ତି । ଏବେ ଆପଣ କୁହନ୍ତୁ କର ଦେବେ ନା ଯୁଦ୍ଧ କରିବେ ।”
ଏକଥା ଶୁଣି ଦୁର୍ଜୟ ଥଣ୍ଡା ହୋଇଗଲେ । କଳିଙ୍ଗ ସେନାଙ୍କ ସହ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା କଥା କଳ୍ପନାର ବାହାରେ । ପୁଣି ତାଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଓ ସାମନ୍ତ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାକୁ ସମୟ ଲାଗିବ । ତେଣୁ ଦୁର୍ଜୟ ଭାବିଚିନ୍ତି କହିଲେ, “ଏତେ ଶୀଘ୍ର ମୁଁ କିଛି ଉତ୍ତର ଦେଇ ପାରୁ ନାହିଁ । ସେଥି ପାଇଁ ମୋତେ ତିନିଦିନ ସମୟ ଦିଅ ।”
ମାଳିନୀ କହିଲେ “କିନ୍ତୁ ଆପଣ ମୋର ଏକ ସର୍ତ୍ତ ସ୍ୱୀକାର କରିବେ ତ ମୁଁ ତିନିଦିନ ସମୟ ଦେଇ ପାରିବି । ଆପଣଙ୍କ ଝିଅ ସହିତ ମୋର ବିବାହ ଦେଇ ପାରିବେ?”
ଦୁର୍ଜୟ ଏହି ସର୍ତ୍ତ ଶୁଣି ଖୁବ୍ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ପଡି କହିଲେ, “ସେଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଦିନଟିଏ ଆବଶ୍ୟକ । ମୋ ଝିଅର ଇଚ୍ଛା କ’ଣ ତାହା ବି ତ ଜାଣିବାକୁ ହେବ ।”
ମାଳିନୀ କହିଲେ “ଠିକ୍ ଅଛି, ଆପଣ କାଲି ମଧ୍ୟରେ ଝିଅର ବିବାହ ବିଷୟରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରନ୍ତୁ । ତାହା ହୋଇ ନପାରିଲେ ସର୍ତ୍ତ ଅନୁସାରେ କର ଦେଇ ଦିଅନ୍ତୁ ନଚେତ୍ ଯୁଦ୍ଧ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ମନେରଖନ୍ତୁ ମୋର ସୈନ୍ୟମାନେ ଅତିବେଶି କୁଶଳୀ ଓ ପରାକ୍ରମୀ । ଏପରିକି ଆପଣଙ୍କୁ ହରାଇବା ମୋର ବାମହାତର ଖେଳ । ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ଆପଣଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଦିଆଯିବ । ଆପଣଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ଛଡେଇ ନିଆଯିବ । ଆପଣଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାହେବ ଓ କଠୋର ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯିବ । ଏବଂ ତା’ପରେ ଆପଣଙ୍କ ଝିଅକୁ ମୁଁ ବଳପୂର୍ବକ ବିବାହ କରିବି ।”
ତାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ରାଜା ଦୁର୍ଜୟଙ୍କ ଶରୀର ଥରି ଉଠିଲା । ରାଜା ଝିଅକୁ ତା’ର ଇଚ୍ଛା ବିଷୟରେ ପଚାରିବାରୁ, ସେ କହିଲା, “ଛି, ସେ ଦେଖିବାକୁ ଝିଅଟିଏ ପରି, ତା’ର ଚାଲିଚଳଣ ସବୁ ଠିକ୍ ଏକ ଝିଅପରି । ତାକୁ ପୁଣି ମୁଁ ବିବାହ କରିବି? କୁହନ୍ତୁ ତ ଆପଣ କାହିଁକି ତାକୁ ଏତେ ଡରୁଛନ୍ତି?”
ଝିଅର କଥା ଶୁଣି ରାଜା ତାଙ୍କ ମନରେ ସାହସ ବାନ୍ଧିଲେ । ସେଦିନ ସେ କଳିଙ୍ଗ ଦୂତଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରି ତାଙ୍କ ସହିତ ସେ ସତରଞ୍ଜ ଖେଳିଲେ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ସେ ଖାଲି ହାରି ଯାଉଥା’ନ୍ତି । ଖେଳ ଶେଷ ହେବା ପରେ ସେ ଦୁହେଁ ଘୋଡାରେ ବସି ବଗିଚାକୁ ଗଲେ ।
ମାଳିନୀ କହିଲେ “ଅସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ୟାରେ ଆପଣଙ୍କ ସହିତ ବାଜି ଲଗାଇବାକୁ ମୁଁ ଚାହେଁ । ଆପଣ ସେଥିପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରନ୍ତୁ ।”
ଗୋଟିଏ ତଲବାର ଝୁଲା ହୋଇ ରହିଲା ଏବଂ ତା’ ପୂର୍ବରୁ ଗୋଟିଏ ଫାଶ । ସର୍ତ୍ତ ଥିଲା ଫାଶ ଭିତର ଦେଇ ତୀର ଯିବ ଓ ସେହି ତଲବାରକୁ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରିଦେବ । ଦୁର୍ଜୟ ଏକ ପରେ ଏକ ତିନିଟି ଶର ସନ୍ଧାନ କଲେ । ହେଲେ ତାହା ଫାଶ ଭିତର ଦେଇ ମଧ୍ୟ ଗଲା ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ମାଳିନୀଙ୍କର ପ୍ରଥମ ତୀର ଫାଶ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଗଲା ଓ ସେହି ତଲବାର୍କୁ ଠିକ୍ ମଝିରୁ ଦୁଇଖଣ୍ଡ କରି କାଟିଦେଲା ।
ଏପରି ତୀର ଚଳାଇବା ସେ ରାଜା ତ ଆଗରୁ କେବେବି ଦେଖି ନଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ଭାବିଲେ ଦୂତଙ୍କର ସର୍ତ୍ତ ମାନି ନ ନେଲେ ପରାଜୟ ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଠିକ୍ ସଂଧ୍ୟାବେଳକୁ ମାଳିନୀ ତାଙ୍କ ଶିବିରକୁ ଫେରିଗଲେ । ସେ ଯିବା ପରେ ରାଜା ଦୁର୍ଜୟ ନିଜ ଝିଅକୁ ଡାକି କହିଲେ, “ଝିଅ ତୋର ସେ ଦୂତ ସହିତ ବିବାହ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । ସେ ଝିଅପିଲା ପରି କୋମଳ ସିନା, କିନ୍ତୁ ସେ ବଡ ପରାକ୍ରମୀ । ସତରଞ୍ଜ ଖେଳରେ ମୁଁ ତା’ର ବୁଦ୍ଧି ଓ ଚତୁରତା ଦେଖିଲି, ପୁଣି ଉଦ୍ୟାନରେ ମୁଁ ତା’ର ଯୁଦ୍ଧ ନୈପୁଣ୍ୟ ବି ଦେଖିଲି । ଏପରି ବର ତ ଭାଗ୍ୟରେ ଥିଲେହିଁ ମିଳେ । ରାଜା ଝିଅର ସଖୀମାନଙ୍କୁ ଆଜ୍ଞାଦେଲେ ଝିଅକୁ ଯେପରି ଆସନ୍ତା କାଲି କନ୍ୟା ରୂପରେ ସଜାଇ ଦିଆଯାଏ ।”
ପରଦିନ ମାଳିନୀ ରାଜାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, “ମହାରାଜ, ମୋ ସହିତ ଆପଣଙ୍କ ଝିଅର ବିବାହ ଦେବେ ନା ନାହିଁ?”
ରାଜା କହିଲେ, “ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି ।” ମାଳିନୀ ଅଳ୍ପ ହସି କହିଲେ, “ମହାରାଜ, ଆପଣଙ୍କ ସହ ଗଦାଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ମୋର ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା ହେଉଛି ।” ଏତିକି କହି ସେ ନିଜର ଗଦାକୁ ଶୁନ୍ୟକୁ ଫିଙ୍ଗି ଧରିନେଲେ ।
ରାଜା କହିଲେ, “ହେ ପରାକ୍ରମୀ, ତୁମ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା ପରି ମୋ ରାଜ୍ୟରେ ଆଉ କେହିବି ନାହିଁ । ମୋ କଥା ପଚାରୁଛ ମୁଁ ତ ଜଣେ ବୃଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତି ମାତ୍ର ।”
ମାଳିନୀ କହିଲେ “କ’ଣ ଆପଣଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଏମିତି କେହି ବି ଯୁବକ ନାହିଁ, ଯିଏ କି ମୋ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିପାରିବ? ଏମିତିକି ଯଦି କୌଣସି ପରାକ୍ରମୀ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥାଏ, ତା’ ସହିତ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଲଢିବାକୁ ଯମାରୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରିବି ନାହିଁ ।”
ସେହି ସମୟରେ ଦୁର୍ଜୟଙ୍କର ହଠାତ୍ ବିଜୟଙ୍କ କଥା ମନେ ପଡିଲା । ସୁତରାଂ ସେ ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍ ଅଙ୍ଗରକ୍ଷୀକୁ ତାଙ୍କୁ କାରାଗାରରୁ ସେଠାକୁ ଆଣିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ବିଜୟଙ୍କୁ ସେଠାକୁ ଅଣାଗଲା । ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବା ମାତ୍ରେ ମାଳିନୀ ପୁରୁଷ ବେଶ ଛାଡିଦେଇ, ତାଙ୍କ ନିକଟରେ ବସିଗଲେ । ଦୁର୍ଜୟ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ସବୁ ଦେଖୁଥା’ନ୍ତି ।
ବିଜୟ ଅତି ସ୍ନେହରେ ମାଳିନୀଙ୍କୁ ଧରି ରାଜାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଆସି ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେ । ବିଜୟ କିଛି କହିବା ପୂର୍ବରୁ ରାଜା ସବୁକିଛି ବୁଝିଗଲେ ।
ବିଜୟ କହିଲେ, “ମହାରାଜ, ଇଏ ହେଉଛନ୍ତି ମୋର ଧର୍ମପତ୍ନୀ ମାଳିନୀ । ଏବେ ହୁଏତ ଆପଣ ଏକଥା ଜାଣି ସାରିବେଣି ଯେ ମୁଁ ମୋ ସ୍ତ୍ରୀ ବିଷୟରେ ଯାହାକିଛି ବି କହୁଥିଲି, ତାହା ମୋଟେ ଅତିଶୟୋକ୍ତି ନୁହେଁ ।”
ରାଜା ମାଳିନୀଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି, ଚତୁରତା, ଯୁଦ୍ଧକୌଶଳ ଓ ପରାକ୍ରମର ଭୂରିଭୂରି ପ୍ରଶଂସା କଲେ । ତା’ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ କିଛି ଦିନ ପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ଅତିଥି କରି ରଖିଲେ । ତା’ପରେ ରାଜା ଦୁର୍ଜୟ ଆଦର ଓ ସ୍ନେହ ସହିତ ବହୁତ ଉପହାର ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟକୁ ପଠାଇଦେଲେ ।
