ଖଲିଫା ହାରାନୁଲ୍ ରସିଦଙ୍କ ଦରବାରରେ ବୃହଲୁଲ୍ ନାମକ ଜଣେ ବିଦୁଷକ ଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ବଡ ଜ୍ଞାନୀ ଥିଲେ । ଦିନେ ଖଲିଫା ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ,”ବୃହଲୁଲ୍, ତମେ କହିପାରିବ କି ଆମ ବାଗଦାଦ୍ରେ କେତେଜଣ ମୂର୍ଖ ଅଛନ୍ତି?”
ସେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ”ଆଜ୍ଞା ଜାହାଁପନା, ମୁଁ ଜାଣେ ।” ଖଲିଫା କହିଲେ”ତେବେ ତୁମେ ସେମାନଙ୍କ ନାମ ଲେଖି ଗୋଟିଏ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କର । ଭୁଲ୍ରେ ଯେପରି କାହାକୁ ଛାଡି ନ ଯାଅ ।”
ଖଲିଫାଙ୍କର ଏକଥା ଶୁଣି ବିଦୁଷକ ହସିହସି କହିଲେ,”ଏହାଠାରୁ ଉତ୍ତମ ହେବ ଯଦି ମୁଁ ଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କହିବି ।”
ଖଲିଫା ଦିନେ ଦରବାରକୁ ଆସି ନଥା’ନ୍ତି । ବିଦୁଷକ ତାଙ୍କ ସିଂହାସନ ଉପରେ ବସିପଡିଲେ । ତାଙ୍କର ଏପରି ଦୁଃସାହସ ଦେଖି ଦରବାରର ଅନ୍ୟମାନେ ତାଙ୍କୁ ଧରି ଖୁବ୍ ପିଟିଲେ ।
ଖଲିଫା ସେଠାରେ ପହଁଚି ଦେଖିଲେ ବିଦୁଷକ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ନୟାନ୍ତ । ଖଲିଫା ପଚାରି ବୁଝିଲେ କାରଣ କ’ଣ । ତା’ପରେ ସେ ତାଙ୍କୁ ସାନ୍ତ୍ୱନା ଦେଲେ ।
ବିଦୁଷକ କହିଲେ”ଆଜ୍ଞା, ଆପଣ ଭୂଲ୍ ବୁଝିଛନ୍ତି । ମୋତେ ପିଟିବାରୁ ମୁଁ କାନ୍ଦୁ ନାହିଁ । ମୁଁ ଅଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ସିଂହାସନ ଉପରେ ବସିଥିଲି । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ତ ପୁରା ସମୟ ଏଠାରେ ବସିଛନ୍ତି, ପୁଣି ବସି ଚାଲିଥିବେ ମଧ୍ୟ । ସେଇକଥା ଭାବି ମୁଁ କାନ୍ଦୁଛି କି ହାୟରେ ଆପଣ ସେଥିପାଇଁ କେତେ ମାଡ ନ ଖାଇବେ?”
ବୃହଲୁଲ୍ ବିବାହ କରିବାକୁ ଆଦୌ ଇଚ୍ଛୁକ ନ ଥିଲେ । ଏକଥା ଜାଣିବା ପରେ ଖଲିଫା ତାଙ୍କ ଅନ୍ତଃପୁରରୁ ଏକ ସୁନ୍ଦରୀ ଝିଅ ବାଛି ତାଙ୍କ ସହିତ ବିବାହ କରାଇ ଦେଲେ । ରାତିରେ ଝିଅଟି କିଛି ଖାଦ୍ୟ ଧରି ଯିମିତି ବିଦୁଷକଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିଛି, ସେ”ରକ୍ଷାକର, ରକ୍ଷାକର” କହି ଚିତ୍କାର କରି ଖଲିଫାଙ୍କ ମହଲ ଆଡେ ଦୌଡିଲେ । ଖଲିଫା ତାଙ୍କୁ ଡାକି ରାଗିଯାଇ କହିଲେ,”ଶୈତାନ୍, ଏତେ ସୁନ୍ଦର ରୂପବତୀ, ଗୁଣବତୀ ଝିଅଟିଏ ମୁଁ ନିଜେ ଦେଖି ତୁମକୁ ତା’ସହିତ ବାହାଦେଲି; ଆଉ ତୁମେ ଚିତ୍କାର କରି ଏଠାରେ ଆସି ହାଜର୍? ଏମିତି କ’ଣ କେହି କରେ?”
ବିଦୁଷକ କହିଲେ,”କ୍ଷମା କରନ୍ତୁ । ମୁଁ କ’ଣ ନାହିଁ କରୁଛି କି ସେ ରୂପବତୀ, ଗୁଣବତୀ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ସେ ଯେମିତି ଆସି ମୋ ପାଖରେ ବସିପଡିଛି, ମୁଁ ବାହାରୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ଶବ୍ଦ ତା’ଛାତି ଭିତରୁ ଆସୁଥିବାର ଶୁଣିପାରିଲି । ସେ ଶବ୍ଦ ହେଉଛି,”ମୋର ଦାମିକା ପୋଷାକ ଓ ଗହଣା ଲୋଡା ।” ଏହି ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ମୁଁ ବହୁତ ଡରିଗଲି ଓ ସେଥିପାଇଁ ଚିତ୍କାର କରି ଦୌଡି ଦୌଡି ଆପଣଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିଲି ।”
ବିଦୁଷକ ଏକଥା କହିବାର ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟ ଖଲିଫାଙ୍କଠାରୁ ଧନ ଆଦାୟ କରିବା ପରି ମତଲବ ନଥିଲା । କାରଣ ଖଲିଫା ଥରେ ତାଙ୍କୁ ହଜାରେ ସୁନାମୋହର ଦେଇଥିଲେ, ତାକୁ ନେବାକୁ ସେ ମନା କରି ଦେଇଥିଲେ । ପୁଣି ଥରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ସୁନାମୋହର ପୁରସ୍କାର ଦିଆଗଲା, ସେ ମନା କରିଦେଲେ ।
ଖଲିଫା ପଚାରିଲେ,”ମୁଁ ତୁମକୁ ଏତେ ଧନ ଦେଉଛି ଆଉ ତୁମେ ବାରମ୍ବାର ମନା କରୁଛ?”
ସେ କିଛି ଉତ୍ତର ନ ଦେଇ ଖଲିଫାଙ୍କ ମୁହଁ ସାମନାରେ ନିଜ ପାଦକୁ ରଖିଦେଲେ । ତାଙ୍କର ଏପରି ଦୁଃସାହସ ଦେଖି ଖଲିଫାଙ୍କର ଦେହରକ୍ଷୀମାନେ ତାଙ୍କୁ ପିଟିଲେ । ଖଲିଫା ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ କାମରେ ବାଧା ଦେଇ ପଚାରିଲେ,”ଏପରି ବ୍ୟବହାର କାହିଁକି?”
ବିଦୁଷକ ସେତେବେଳେ କହିଲେ”କାରଣ, ଆପଣ ବୁଝୁନାହାଁନ୍ତି? ହାତ ଦେଖାଇଲେ ତ ଅବଶ୍ୟ ମିଳିବ । କିନ୍ତୁ ମୁଁ ପାଇବାକୁ ଚାହେଁନାହିଁ । ସେପରି ପାଇବାର ହୋଇଥିଲେ ମୁଁ କିପରି ପାଦ ଦେଖାଇ ପାରିଥା’ନ୍ତି?”
ଖଲିଫା ଥରେ ଯୁଦ୍ଧ ଜିତି ଫେରୁଥା’ନ୍ତି । ବିଦୁଷକ ତାଙ୍କ ସାଥିରେ ଥିଲେ । ଦିନେ ଅଧ ରାତିରେ ତାଙ୍କୁ ଶୋଷ ହେବାରୁ ବିଦୁଷକ ତାଙ୍କୁ ପାଣି ଆଣି ଦେଲେ ଓ କହିଲେ,”ପାଣି ପିଇବା ପୂର୍ବରୁ କୁହନ୍ତୁ, ଏ ପାଣି, ମିଳୁନଥିବା ସ୍ଥଳେ ମୁଁ ଆଣି ଦେଲି, ଏହାର କେତେ ମୂଲ୍ୟ ଦେଇ ପାରିବେ?””ଅଧା ରାଜ୍ୟ ଦେଇ ଦେଇଥା’ନ୍ତି ।” ଏହା କହି ଖଲିଫା ପାଣି ପିଇଲେ, ବିଦୁଷକ କହିଲେ”ପାଣି ପିଇଲେ ତାହା ପରିସ୍ରା ହୋଇ ବାହାରି ଆସିବା କଥା; ଯଦି ପରିସ୍ରା ନହେଲା ତେବେ ପରିସ୍ରା କରାଇବାକୁ ଦେବେ?”
ଖଲିଫା କହିଲେ”ଅଧେ ରାଜ୍ୟ ।”
ବିଦୁଷକ ହସି ହସି କହିଲେ”ଅର୍ଥାତ୍ ପାଣି ଓ ପରିସ୍ରାର ମୂଲ୍ୟ ଗୋଟିଏ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜ୍ୟ । ଦୁଇଟି ପାଇଁ ଅଧା ଅଧା ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟ ଦେଇଦେବେ? ତେବେ ଜୟ କରିଥିବା ରାଜ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ କ’ଣ ଏତିକି?” ସେତେବେଳେ ଖଲିଫା କଥାର ଯଥାର୍ଥ ମନୋଭାବ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରି ପାରିଲେ ଓ ଲଜ୍ଜାରେ ନିଜ ମୁଣ୍ଡ ତଳକୁ କଲେ ।
