ଦିନକର କଥା । ସମ୍ରାଟ୍ ଆକବରଙ୍କ ରାଜସଭା ଚାଲିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ସବୁଦିନ ପରି ସେଦିନ ରାଜସଭାରେ ବିରବଲ ଉପସ୍ଥିତ ନ ଥିଲେ । କୌଣସିଠାରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ କାର୍ଯ୍ୟ ପଡିବାରୁ ସେ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ ।
ବିରବଲ ଯେଉଁ ଦିନ ସଭାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରୁହନ୍ତି, ସେଦିନ ଉପସ୍ଥିତ ଅନ୍ୟ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ବାରପାଳକ ପଡିଯାଏ । ସମସ୍ତେ ହିଁ ଲଗେଇ ଜୁଟେଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଗରେ ଲୋକମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ନାନାପ୍ରକାର କଥା କହିଥାଆନ୍ତି ।
ସେଦିନ ତ ବିରବଲ ସଭାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିଲେ । ସେଦିନର ସୁଯୋଗ ଦେଖି ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଗରେ ନାନା ପ୍ରକାର ଖରାପ୍ କଥାମାନ କହିବାକୁ ଲାଗିଲେ । କିନ୍ତୁ ବିରବଲଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କହୁଥିବାରୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ମନରେ ଦୁଃଖ ଜାତ ହେଉଥିଲା ।
ଏହା ବି ହେବା ସ୍ୱାଭାବିକ । କାରଣ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୁବ୍ ଭଲ ପାଉଥିଲେ ।
ଏଭଳି ଭାବରେ ସେମାନେ ଯେତେବେଳେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଗରେ କହିଲେ, ତାହା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ୍ ତାଙ୍କୁ କହିଲେ – ଆରେ, ତୁମ୍ଭେମାନେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଠିକ୍ ଭାବରେ ଜାଣିନାହଁ । ସେଥିଲାଗି ବିରବଲଙ୍କ ନାମରେ ଏଣୁ ତେଣୁ ଗୁଡାଏ କଥା କହୁଅଛ । ଆଚ୍ଛା କହିପାରିବ ଯେ ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ କେହି ନାହାଁନ୍ତି ।
ଆକବରଙ୍କ ଏପରି କଥା ଶୁଣନ୍ତେ ଅନ୍ୟମାନେ କହିଲେ, ବାଦ୍ଶାହା ସଲାମତ୍, ଆପଣ ବାସ୍ତବରେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଲ ପାଉଛନ୍ତି । ଆଉ ମଧ୍ୟ ବିରବଲଙ୍କୁ ଅଧିକ ସମୟ ପାଖରେ ଚାହୁଁ ଅଛନ୍ତି । କାରଣ ଆପଣ ଆମକୁ ତାଙ୍କପରି ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଭାବୁ ନାହାଁନ୍ତି । ଆଉ ମଧ୍ୟ ଆପଣ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଲୋକକୁ ମୁଣ୍ଡରେ ଚଢାଇ ତା’ର ଆସପତ ବଢାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।
ସେଦିନ ରାଜସଭା ସମାପ୍ତ ହେବାବେଳ ହୋଇଗଲା । ରାଜସଭା ବନ୍ଦ ହେବ । ତହୁଁ ସମ୍ରାଟ୍ ଆକବର ବାଦ୍ଶାହା ସେହି ଚାରିଜଣଙ୍କୁ ଚାହିଁ ଆଦେଶ ଦେଲେ ଯେ ଦେଖ ଆଜି ବିରବଲ ଆମର ସଭାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଅଛନ୍ତି । ସେ ଥିଲେ ତ କିଛି ବୁଝିବାର ମୋର ନଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ନଥିବାରୁ ମୁଁ ତୁମକୁ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବି । ତୁମେମାନେ ସମସ୍ତେ ସେହି ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତର ଦେବ । ଯଦି ସଠିକ୍ ଉତ୍ତର ଦେଇ ନ ପାରିବ ତାହାହେଲେ ତୁମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମୁଁ ଫାଶୀ ଖୁଂଟରେ ଚଢାଇବାକୁ କେବେ ପଛାଇବି ନାହିଁ ।
ସମ୍ରାଟ୍ ଆକବରଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏପରି କଥା ଶୁଣି ଚାରିଜଣଯାକ ଆକାଶରୁ ବଜ୍ର ପଡିବା ସମ ଚମକି ପଡିଲେ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଦାମ୍ଭିକ ଥିଲା ଯେ ସେ ଦମ୍ଭ ଧରି କହିଲା, ଜାହାଁପନା ପଚାରନ୍ତୁ । ଆପଣ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବା କଥା ପଚାରନ୍ତୁ, ମୁଁ ସେହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ଦେଇପାରିବି ।
ସମ୍ରାଟ୍ ଆଗ ହସିଲେ, ତା’ପରେ କହିଲେ ଦମ୍ଭ ଆସିଗଲା, ନାହିଁ? ତାହାହେଲେ ମୋର ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ରହିଲା –ତୁମ୍ଭେ ମୋତେ କୁହ ତ ସଂସାରରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ ଚିଜ କ’ଣ?
ସମ୍ରାଟ୍ ଏପରି ଏକ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଲେ, ଯାହାକି ତାହା କାହାରି ମନରେ ଧାରଣାରେ ନଥିଲା । ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଣି ସାରିବା ପରେ ୟା ମୁଖକୁ ସେ ଆଉ ତା’ ମୁଖକୁ ୟେ ଏହିପରି ଆନ ଆନ ଚାହାଁଚାହିଁ ହେଲେ । ଯେତେ ଚେଷ୍ଟାକଲେ କାହାରି ମୁଣ୍ଡରେ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପଶିଲା ନାହିଁ । ଏମିତି ବହୁ ସମୟ ଅତିବାହିତ ହୋଇଗଲା । ଅନେକ ସମୟ ପରେ ଜଣେ ବହୁ ଭାବିଚିନ୍ତି ଗୋଟିଏ ଉତ୍ତର ଦେଲା ଯେ, ଖୋଦାଙ୍କର ଖୋଦାଇ ବଡ ଅଟେ ।
ଦ୍ୱିତୀୟ ଜଣକ ତା’ଠାରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ଆଉ ଟିକେ ଚିନ୍ତା କଲା । ତା’ପରେ ସେ କହିଲା, ବାଦ୍ଶାହାର ସଲାମତିକି ବିଚାର ଶକ୍ତି ବଡ ଚିଜ ଅଟେ ।
ସମ୍ରାଟ୍ ଆକବର ସମସ୍ତ ଶୁଣି ସାରିଲେ, ସେ କହିଲେ – ଧୀରସ୍ଥିର ହୁଅ, ଚିନ୍ତା କର, ତା’ପରେ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦିଅ । ଜାଣିଥାଅ ଏହାର ଦଣ୍ଡ ଅତିଶୟ କଠିନ ।
ଏଥୁଅନ୍ତେ ତୃତୀୟ ଜଣକ ବହୁ ଚିନ୍ତା କରିଥିଲା । ସେ କହିଲା – ବାଦ୍ଶାହା ସଲାମତ । ଆପଣ ଆଜି ନୁହଁ, ଆଉ କିଛି ଦିନ ସମୟ ଦିଅନ୍ତୁ । ସମ୍ରାଟ୍ ଆକବର କହିଲେ, କିଛିଦିନ ମାନେ ଆଜିଠାରୁ ମୁଁ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ସପ୍ତାହ ଯାଏଁ ସମୟ ଦେଉଅଛି । ଏଥି ମଧ୍ୟରେ ତୁମେ ଯଦି ଏହି କଥାର ଉତ୍ତର ଦେଇ ନ ପାର ତାହାହେଲେ ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯିବ । ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏହା ଥିଲା ଶେଷ ହୁକୁମ୍ । ହୁକୁମ୍ ଶୁଣିବା ପରେ ସମସ୍ତେ ସେହି ଦରବାର ଛାଡି ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ ।
ସେହିଦିନ ଠାରୁ ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଛଅଦିନ ଅତିବାହିତ ହୋଇଗଲା । ଯେତେ ଚେଷ୍ଟା କଲେ କେହି ହେଲେ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଖୋଜି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଏବେ ନିରୂପାୟ ହୋଇ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ବସି ଚିନ୍ତା କଲେ ଯେ ଆଉ ହେବନାହିଁ । ସମ୍ରାଟଙ୍କର ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବାକୁ ଆମେ ଅକ୍ଷମ ହେଲେଣି । ସହଜେ ତ ରାତି ପାହିଲେ ସାତ ଦିନ ହେବ । ଯାହା ଛ’ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇ ନ ପାରିଲା ତାହା ପୁଣି ଆଉ ମାତ୍ର ରାତ୍ରିରେ ସମ୍ଭବ ହେବ କିପରି? ହେବ ନାହିଁ । ସମ୍ରାଟ୍ ନିଶ୍ଚୟ ଆମକୁ ମୃତ୍ୟୁ ଦଣ୍ଡରେ ଦଣ୍ଡିତ କରିବେ ।
ତା’ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଥିଲା, ସେ କାନ୍ଦ କାନ୍ଦ ହୋଇପଡି କହିଲା, ଆମେ ଯାହାକୁ ଶତ୍ରୁ ବୋଲି ଭାବୁଛେ ତାଙ୍କ ବିନା ଆମକୁ ଆଉ କେହି ଉଦ୍ଧାର କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଚାଲ ସବୁ ଶତ୍ରୁତାକୁ ଭୁଲି ଆମେ ବିରବଲଙ୍କ ପାଖକୁ ଯିବା । ତାଙ୍କୁ ସମସ୍ତ କଥା କହିଲେ ସେ ନିଶ୍ଚୟ ଏହାର କୌଣସି ନା କୌଣସି ସୂତ୍ର ବାହାର କରି ଆମକୁ ବଂଚାଇ ଦେବେ ।
ସେହି ଜଣଙ୍କର କଥା ସମସ୍ତଙ୍କ ମନକୁ ପାଇଗଲା । ସେମାନେ ଆଉ ବିଳମ୍ବ ନ କରି ବିରବଲଙ୍କ ଘରକୁ ଚାଲିଲେ ।
ସେମାନେ ବିରବଲଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯିବା ବେଳକୁ ବିରବଲ ଆରାମରେ ବସି ହୁକ୍କା ଟାଣୁଥିଲେ । ଏମାନଙ୍କୁ ଦେଖି ସେ କହିଲେ – ଆଜି କ’ଣ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପଶ୍ଚିମରେ ଉଦୟ ହେଲେ । ମୋର ଯେଉଁମାନେ ଚିର ଶତ୍ରୁ ସେମାନେ କିପରି ଆଜି ମୋର ଦ୍ୱାରଠାରେ ପାଦ ପକାଇଲେ । ହୋଇପାରେ ସମ୍ରାଟ୍ ତାଙ୍କୁ କିଛି ନା କିଛି ଅସୁବିଧାରେ ପକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ।
ବିରବଲଙ୍କର ମନ ମଧ୍ୟରୁ କଥାଟା ସରି ନାହିଁ, ଚାରିଜଣଯାକ ଯାଇ ବିରବଲଙ୍କ ପାଖରେ ପହଁଚିଗଲେ ଏବଂ ସଂଗେ ସଂଗେ ବିରବଲଙ୍କୁ ସମସ୍ତ କଥା ଅବଗତ କରାଇଲେ ।
ବିରବଲ ଚାରିଜଣଙ୍କ କଥାକୁ ମନଦେଇ ଶୁଣିଲେ । ତା’ପରେ କହିଲେ ଏହି ସାମାନ୍ୟ କଥା ଲାଗି ତମେ ମୋ ପାଖକୁ ଆସିଲ । ହେଉ ଯାହା ମୁଁ ଏହାର ଉତ୍ତର ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ଦେବି । ହେଲେ ଏଥିଲାଗି ମୋର ଗୋଟିଏ ସର୍ତ୍ତ ଅଛି । ତାହାକୁ ତ ତୁମକୁ ପୂରଣ କରିବାକୁ ହେବ ।
ଚାରିଜଣ ଯାକ ଏକ ସଙ୍ଗରେ କହିଲେ – ହଁ ସେ ସର୍ତ୍ତରେ ଆମେ ରାଜି ହେଲୁ । ତୁମେ ଆମର ମୁଣ୍ଡ ରକ୍ଷାକର । ତେଣିକି ତୁମେ ଯାହା କହିବ ତାହାକୁ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବୁ ।
ବିରବଲ କହିଲେ – ତାହା ହେଲେ ଠିକ୍ ଅଛି, ମୋର ଏହି ଖଟଟିକୁ ଚାରିଜଣ କାନ୍ଧରେ କାନ୍ଧାଅ । ତୁମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ହୁକ୍କା ଓ ଆଉ ଜଣେ ମୋର ଜୋତାକୁ ଧରିବ । ମୁଁ ହୁକ୍କା ଟାଣି ଟାଣି ଏହି ଖଟ ଉପରେ ବସିଯିବି । ରାଜ ସଭାରେ ମୁଁ ପହଁଚିବା ମଧ୍ୟରେ ମୁଁ ଏହି ଖଟ ଉପରେ ବସି ସମ୍ରାଟ୍ ପଚାରି ଥିବା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବି ।
ଚାରିଜଣ ଯାକ ବିରବଲଙ୍କ କଥାନୁସାରେ ତାହା ହିଁ କଲେ । ସମସ୍ତେ ବିରବଲଙ୍କୁ ବସାଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାରରେ ନେଇ ପହଁଚାଇ ଦେଲେ । ପଥ ଦେଇ ଗମନ କରୁଥିବା କାଳରେ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ମୁଖକୁ ଯେପରି ଚାହିଁ ପାରୁନଥିଲେ । ସଭା ମଧ୍ୟରେ ପହଁଚିବା ପରେ ସଭାରେ ଏକରକମ ହସର ଲହଡି ଖେଳିଗଲା । ସେହି ସମୟରେ ଖଟ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାରରେ ରଖାଗଲା । ଜଣେ ବିରବଲଙ୍କ ଜୋତା ଥୋଇବାରୁ ବିରବଲ ସେ ଜୋତାକୁ ପିନ୍ଧିବା ପରେ ଖଟରୁ ଉଠିଲେ ଓ ବାଦ୍ଶାହାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କଲେ ।
ତାହା ଦେଖି ବିରବଲଙ୍କ ଉପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଗଲେ । ବୀରବଲ କହିଲେ – ବାଦ୍ଶାହା ସଲାମତ । ଆପଣଙ୍କ ପଚାରିଥିବା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ତ ପାଇ ସାରିଥିବେ । ସବୁଠାରୁ ଏଦୁନିଆରେ ବଡ ଚିଜ ହେଲା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ।
ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଖାଲି ଠୋ ଠୋ ହୋଇ ହସିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଓ ଗଳାରେ ପିନ୍ଧିଥିବା ମୋତିମାଳାଟିକୁ ବିରବଲଙ୍କ ହାତକୁ ବଢାଇ ଦେଲେ ।
