ରାଜସଭାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଖୁବ୍ ଗହଳି ମଧ୍ୟରେ ହେଉଥାଏ । ସାମାନ୍ୟ କଥା ହେଉ ହେଉ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ବିରବଲଙ୍କର ଯୁକ୍ତି ଏପରି ହେଲା ଯେ ଶେଷରେ ବାଦ୍ଶାହା ରାଗିଗଲେ ଏବଂ ସଂଗେ ସଂଗେ ବିରବଲଙ୍କୁ ରାଜସଭାରୁ ବାହାରି ଯିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ରାଜ ସଭାକୁ ଆଉ ଆସିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଆଦେଶ ଦେଲେ ।
ବିରବଲଙ୍କୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ବ୍ୟବହାର ଖୁବ୍ ବାଧିଲା । ସେ ଆଉ କ୍ଷଣକ ଲାଗି ଦରବାରରେ ନ ରହି ବିଦା ହୋଇଗଲେ ।
ରାସ୍ତାରେ ଯିବା କାଳରେ ସେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ ଯେ, ଏବେ ତ ସମ୍ରାଟ୍ ରାଗ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଯେତେବେଳେ ରାଗ ଶାନ୍ତ ହୋଇଯିବ ସେ ପୁଣି ଏହି ଅଧମ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ ।
ଏଠାରୁ ବିରବଲ ନ ରାଗି ବିଦାୟ ନେବା ପରେ, ସେ ତାଙ୍କର ବେଗକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ଓ ନାମକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ପଳାଇଗଲେ ।
ବିରବଲ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟର ଗ୍ରାମରେ ପହଁଚିଲେ, ସେ ଗ୍ରାମର ଯେ ମୁଖିଆ, ସେ ଖୁବ୍ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତି । ସେହି ଗ୍ରାମରେ ବିରବଲ ଯାଇ ଅତିଥି ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଆତିଥ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେଲେ ।
ବିରବଲ ଦରବାରରୁ ବିଦାୟ ନେବା ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ବେଗ୍ମ ସାହେବାଙ୍କର ଜଣେ ପରିଚିତଙ୍କୁ ନିଜର ଦେୱାନ୍ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ । ସମ୍ରାଟ ଯେଉଁଆଡେ ଯାଆନ୍ତେ ଦେୱାନ୍ ମଧ୍ୟ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ସେହି ଦିଗରେ ଯାଇଥାଆନ୍ତି । ଦିନକର କଥା ଦେୱାନ୍ ଓ ସମ୍ରାଟ୍ ଏକ ସଙ୍ଗରେ ଭ୍ରମଣରେ ଗଲେ । ସମ୍ରାଟ୍ ରାସ୍ତାରେ ହାତୀ ପାଦ ଚିହ୍ନ ଦେଖି ଦେୱାନ୍ଙ୍କୁ କହିଲେ – ଏହି ହାତୀ ପାଦର ଯେଉଁ ଚିହ୍ନ ତାହାର ସୁରକ୍ଷା କର । ତା’ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ଚାଲି ଆସିଲେ । ଦେୱାନ୍ କିନ୍ତୁ ତିନିଦିନ ଭୋକ ଉପାସରେ ହାତୀର ପାଦ ଚିହ୍ନକୁ ଜଗି ରହି ତିନି ଦିନ ପରେ ଆସି ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ସେହି ସମ୍ବାଦ ଦେଲେ । ନୂଆ ଦେୱାନ୍ଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ ଖୁବ୍ ଜୋର୍ରେ ହସିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।
ଏବେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଛାଡି ସମ୍ରାଟ୍ ଅଡୁଆରେ ପଡିଲେ । ଦୂତପଠାଇ ବିରବଲଙ୍କୁ ଯେତେ ଖୋଜାଖୋଜି କଲେ କିନ୍ତୁ ପାଇଲେ ନାହିଁ । କ’ଣ କରିବେ, କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି ଚିନ୍ତାରେ ପଡି ଦିନେ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆମାନଙ୍କ ଲାଗି ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ ତୁମ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ଯେତେ କୂପ ଅଛି ତାହାକୁ ସଙ୍ଗରେ ଧରି ସମସ୍ତେ ରାଜ ଦରବାରରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଅନ୍ତୁ ।
ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆମାନେ ଏ ସମ୍ବାଦପାଇ ଭାବିଲେ ଏ କି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କଥା । ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଆଦେଶ ହୋଇଛି ଯେ ଗ୍ରାମରେ ଥିବା କୂପଗୁଡିକ ନେଇ ଦରବାରକୁ ଯିବା ଲାଗି ।
ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏପରି ପ୍ରଚାର କଥା ଶୁଣି ବିରବଲ ଏବେ ଜାଣିପାରିଲେ ଯେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୁବ୍ ଖୋଜୁଅଛନ୍ତି । ଏପରି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପୁଣି କ’ଣ? ତାତୀକୁ ପୁଣି ସମାଧାନ କରିବ କିଏ? ଏହି ସମ୍ବାଦ ଶୁଣିବା ପରେ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆ ଗ୍ରାମ ସାରା ଲୋକଙ୍କୁ ପଠାଇ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ସଭା ବସାଇଲେ । ହେଲେ ସେ ସଭା କେବଳ ନୁଖୁରାରେ ଗଲା । କାରଣ କୂପ ସମସ୍ୟାର ଆଉ ସମାଧାନ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।
ସେହି ସଭାରେ ବିରବଲ ଥିଲେ । ସେ ସଭାରେ ଠିଆ ହୋଇ କହିଲେ, ମୁଖିଆ ଯେବେ ମୋତେ ଆଦେଶ ଦେବେ ତାହାହେଲେ ମୁଁ ଏହାର ସମାଧାନ କରିଦେବି ଓ ମୁଁ ମୁଖିଆଙ୍କର ଋଣ ଶୁଝି ଦେଇପାରିବି ।
ଏକଥା ଶୁଣି ମୁଖିଆ କହିଲେ – କିପରି ତାହା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ?
ତା’ପରେ ବିରବଲ ତାଙ୍କର ସୂକ୍ଷ୍ମ ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରୟୋଗ କରି କହିଲେ – ଆପଣଙ୍କ ସାଥିରେ ମୁଁ ଏବଂ ଗ୍ରାମରୁ ଆଉ ପାଂଚ ଛଅଜଣଙ୍କୁ ଡାକି କରି ଆମେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଯିବା ସେଠାରେ ପହଁଚିବା ପରେ ଯାହା ସବୁ ହେବା କଥା ତାହା କରିବା ।
ବିରବଲଙ୍କ କଥାନୁସାରେ ସମସ୍ତ କିଛି ଠିକ୍ ହୋଇଗଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଙ୍କ ସହିତ ସାଥି ହୋଇ ସମସ୍ତେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାର ଆଡେ ଗମନ କଲେ ।
ଏହିପରି ଭାବରେ ସମସ୍ତେ ରାଜଦରବାର ଦିଗରେ ଯାଉ ଯାଉ ବିରବଲ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ବାଟରେ ଅଟକାଇ କହିଲେ – ତୁମେ ପ୍ରଥମେ ଯାଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ କହିବ ଯେ, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶ ମତେ ମୋ ଗ୍ରାମର କୂପଗୁଡିକ ଆଣି ଅଧା ରାସ୍ତାରେ ରଖିଅଛି । ତେଣୁ ଛାମୁ ଏବେ ଦୟାକରି ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଯେକୌଣସି କୂପକୁ ପଠାଇ ଆମ ସାଥିରେ ଆସିଥିବା କୂପଗୁଡିକୁ ରାଜପ୍ରାସାଦ ଯାଏଁ ପାଛୋଟି ଆଣନ୍ତୁ ।
ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଠାରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ୍ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । ମୁଖିଆ ମୁଣ୍ଡରେ ଏପରି ବୁଦ୍ଧି ପୂରାଇଲା କିଏ? ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ବିରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ହୋଇଥିବ । ତହୁଁ ସମ୍ରାଟ୍ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ସତ କୁହ ମୁଖିଆ ଏହି କଥା ତୁମ ମୁଣ୍ଡରେ କିଏ ପୂରାଇଲା । କିଏ କହିଲା ତୁମକୁ ମୋତେ ଆସି ଏପରି ଖବର ଦେବାକୁ । ଯଦି ତୁମେ ମୋ କଥାର ସତ୍ୟ ଉତ୍ତର ନଦେବ ଜାଣ ତୁମର ଅପରାଧ ଲାଗି ମୁଁ ତୁମ୍ଭର ମୁଣ୍ଡ କାଟପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେବି ।
ମୁଖିଆ ଏବେ କରିବ କ’ଣ? ସେ ସଂଗେ ସଂଗେ କହିଲେ, ମୋ ସାଥିରେ ଆହୁରି ପାଂଚସାତଜଣ ଲୋକ ଆସିଛନ୍ତି ଜାହାଁପନା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେ ପ୍ରଧାନ ଲୋକ ସେହି ହିଁ ମୋତେ ଆପଣଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇ ଅଛନ୍ତି ।
ସମ୍ରାଟ୍ ଆଦେଶ ଦେଲେ ତୁମ୍ଭେ ଯାଅ ଆଗ ସେହି ଲୋକକୁ ରାଜଦରବାରକୁ ଡାକି ଆଣ?
ମୁଖିଆ ଯାଇ ବିରବଲଙ୍କୁ ରାଜସଭାକୁ ଡାକି ଆଣନ୍ତେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରି ଦରବାରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ ଓ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ବହୁତ ଧନରତ୍ନ ଦେଇ ବିଦାୟ ଦେଲେ ।
ତା’ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ସେହି ହାତୀ ପାଦର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପଠାଇ ଦେଲେ ।
ବିରବଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ପାଳନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ହାତୀର ପାଦ ଚିହ୍ନ ପଡିଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଲୌହ ଖୁଂଟ ପୋତି ଦେଲେ । ଖୁଂଟ ଆଗରେ ଗୋଟିଏ ଲମ୍ବା ଦୌଡି ବାନ୍ଧି ଦେଇ ସେହି ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ – ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କର ଘର ସବୁ ଭଙ୍ଗାଯିବ, ତୁମ୍ଭ ଘର ଭଙ୍ଗାଯାଏ ଏହିପରି ଦୌଡି ବାନ୍ଧି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଲୁହାଖୁଂଟ ପୋତାଯିବାକୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶ ହୋଇଛି ।
ଏହା ଶୁଣି ଗ୍ରାମଲୋକମାନେ ଖୁବ୍ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡିଲେ । ସେମାନେ ବିରବଲଙ୍କୁ ବହୁ ସୁନାରୂପା ଦାନ କରି କାକୁତି ମିନତି ହୋଇ ପାଦ ତଳେ ପଡିଯାଇ କହିଲେ – ଆମେ ସବୁ ଗରିବ ଲୋକ, ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଘର ଭାଙ୍ଗନ୍ତୁ ନାହିଁ ।
ବିରବଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଖକୁ ସୁନାରୂପା ଧରି ଆସି ପହଁଚିଲେ । ତାହା ଜାଣି ସମ୍ରାଟ୍ ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କୁ ଡାକି ବିରବଲଙ୍କର ପ୍ରଶଂସା କରିବା ସହିତ ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ଦେୱାନ୍ କଥା କହିଲେ । ବେଗମ ସାହେବା, ନିଜର ଭୁଲ୍ ବୁଝି ପାରି ତଳକୁ ମୁଖ କରି ବସିଲେ ।
ରାଜସଭାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଖୁବ୍ ଗହଳି ମଧ୍ୟରେ ହେଉଥାଏ । ସାମାନ୍ୟ କଥା ହେଉ ହେଉ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ବିରବଲଙ୍କର ଯୁକ୍ତି ଏପରି ହେଲା ଯେ ଶେଷରେ ବାଦ୍ଶାହା ରାଗିଗଲେ ଏବଂ ସଂଗେ ସଂଗେ ବିରବଲଙ୍କୁ ରାଜସଭାରୁ ବାହାରି ଯିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ରାଜ ସଭାକୁ ଆଉ ଆସିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଆଦେଶ ଦେଲେ ।
ବିରବଲଙ୍କୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ବ୍ୟବହାର ଖୁବ୍ ବାଧିଲା । ସେ ଆଉ କ୍ଷଣକ ଲାଗି ଦରବାରରେ ନ ରହି ବିଦା ହୋଇଗଲେ ।
ରାସ୍ତାରେ ଯିବା କାଳରେ ସେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ ଯେ, ଏବେ ତ ସମ୍ରାଟ୍ ରାଗ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଯେତେବେଳେ ରାଗ ଶାନ୍ତ ହୋଇଯିବ ସେ ପୁଣି ଏହି ଅଧମ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ ।
ଏଠାରୁ ବିରବଲ ନ ରାଗି ବିଦାୟ ନେବା ପରେ, ସେ ତାଙ୍କର ବେଗକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ଓ ନାମକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ପଳାଇଗଲେ ।
ବିରବଲ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟର ଗ୍ରାମରେ ପହଁଚିଲେ, ସେ ଗ୍ରାମର ଯେ ମୁଖିଆ, ସେ ଖୁବ୍ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତି । ସେହି ଗ୍ରାମରେ ବିରବଲ ଯାଇ ଅତିଥି ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଆତିଥ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେଲେ ।
ବିରବଲ ଦରବାରରୁ ବିଦାୟ ନେବା ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ବେଗ୍ମ ସାହେବାଙ୍କର ଜଣେ ପରିଚିତଙ୍କୁ ନିଜର ଦେୱାନ୍ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ । ସମ୍ରାଟ ଯେଉଁଆଡେ ଯାଆନ୍ତେ ଦେୱାନ୍ ମଧ୍ୟ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ସେହି ଦିଗରେ ଯାଇଥାଆନ୍ତି । ଦିନକର କଥା ଦେୱାନ୍ ଓ ସମ୍ରାଟ୍ ଏକ ସଙ୍ଗରେ ଭ୍ରମଣରେ ଗଲେ । ସମ୍ରାଟ୍ ରାସ୍ତାରେ ହାତୀ ପାଦ ଚିହ୍ନ ଦେଖି ଦେୱାନ୍ଙ୍କୁ କହିଲେ – ଏହି ହାତୀ ପାଦର ଯେଉଁ ଚିହ୍ନ ତାହାର ସୁରକ୍ଷା କର । ତା’ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ଚାଲି ଆସିଲେ । ଦେୱାନ୍ କିନ୍ତୁ ତିନିଦିନ ଭୋକ ଉପାସରେ ହାତୀର ପାଦ ଚିହ୍ନକୁ ଜଗି ରହି ତିନି ଦିନ ପରେ ଆସି ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ସେହି ସମ୍ବାଦ ଦେଲେ । ନୂଆ ଦେୱାନ୍ଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ ଖୁବ୍ ଜୋର୍ରେ ହସିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।
ଏବେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଛାଡି ସମ୍ରାଟ୍ ଅଡୁଆରେ ପଡିଲେ । ଦୂତପଠାଇ ବିରବଲଙ୍କୁ ଯେତେ ଖୋଜାଖୋଜି କଲେ କିନ୍ତୁ ପାଇଲେ ନାହିଁ । କ’ଣ କରିବେ, କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି ଚିନ୍ତାରେ ପଡି ଦିନେ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆମାନଙ୍କ ଲାଗି ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ ତୁମ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ଯେତେ କୂପ ଅଛି ତାହାକୁ ସଙ୍ଗରେ ଧରି ସମସ୍ତେ ରାଜ ଦରବାରରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଅନ୍ତୁ ।
ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆମାନେ ଏ ସମ୍ବାଦପାଇ ଭାବିଲେ ଏ କି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କଥା । ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଆଦେଶ ହୋଇଛି ଯେ ଗ୍ରାମରେ ଥିବା କୂପଗୁଡିକ ନେଇ ଦରବାରକୁ ଯିବା ଲାଗି ।
ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏପରି ପ୍ରଚାର କଥା ଶୁଣି ବିରବଲ ଏବେ ଜାଣିପାରିଲେ ଯେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୁବ୍ ଖୋଜୁଅଛନ୍ତି । ଏପରି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପୁଣି କ’ଣ? ତାତୀକୁ ପୁଣି ସମାଧାନ କରିବ କିଏ? ଏହି ସମ୍ବାଦ ଶୁଣିବା ପରେ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆ ଗ୍ରାମ ସାରା ଲୋକଙ୍କୁ ପଠାଇ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ସଭା ବସାଇଲେ । ହେଲେ ସେ ସଭା କେବଳ ନୁଖୁରାରେ ଗଲା । କାରଣ କୂପ ସମସ୍ୟାର ଆଉ ସମାଧାନ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।
ସେହି ସଭାରେ ବିରବଲ ଥିଲେ । ସେ ସଭାରେ ଠିଆ ହୋଇ କହିଲେ, ମୁଖିଆ ଯେବେ ମୋତେ ଆଦେଶ ଦେବେ ତାହାହେଲେ ମୁଁ ଏହାର ସମାଧାନ କରିଦେବି ଓ ମୁଁ ମୁଖିଆଙ୍କର ଋଣ ଶୁଝି ଦେଇପାରିବି ।
ଏକଥା ଶୁଣି ମୁଖିଆ କହିଲେ – କିପରି ତାହା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ?
ତା’ପରେ ବିରବଲ ତାଙ୍କର ସୂକ୍ଷ୍ମ ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରୟୋଗ କରି କହିଲେ – ଆପଣଙ୍କ ସାଥିରେ ମୁଁ ଏବଂ ଗ୍ରାମରୁ ଆଉ ପାଂଚ ଛଅଜଣଙ୍କୁ ଡାକି କରି ଆମେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଯିବା ସେଠାରେ ପହଁଚିବା ପରେ ଯାହା ସବୁ ହେବା କଥା ତାହା କରିବା ।
ବିରବଲଙ୍କ କଥାନୁସାରେ ସମସ୍ତ କିଛି ଠିକ୍ ହୋଇଗଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଙ୍କ ସହିତ ସାଥି ହୋଇ ସମସ୍ତେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାର ଆଡେ ଗମନ କଲେ ।
ଏହିପରି ଭାବରେ ସମସ୍ତେ ରାଜଦରବାର ଦିଗରେ ଯାଉ ଯାଉ ବିରବଲ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ବାଟରେ ଅଟକାଇ କହିଲେ – ତୁମେ ପ୍ରଥମେ ଯାଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ କହିବ ଯେ, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶ ମତେ ମୋ ଗ୍ରାମର କୂପଗୁଡିକ ଆଣି ଅଧା ରାସ୍ତାରେ ରଖିଅଛି । ତେଣୁ ଛାମୁ ଏବେ ଦୟାକରି ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଯେକୌଣସି କୂପକୁ ପଠାଇ ଆମ ସାଥିରେ ଆସିଥିବା କୂପଗୁଡିକୁ ରାଜପ୍ରାସାଦ ଯାଏଁ ପାଛୋଟି ଆଣନ୍ତୁ ।
ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଠାରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ୍ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । ମୁଖିଆ ମୁଣ୍ଡରେ ଏପରି ବୁଦ୍ଧି ପୂରାଇଲା କିଏ? ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ବିରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ହୋଇଥିବ । ତହୁଁ ସମ୍ରାଟ୍ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ସତ କୁହ ମୁଖିଆ ଏହି କଥା ତୁମ ମୁଣ୍ଡରେ କିଏ ପୂରାଇଲା । କିଏ କହିଲା ତୁମକୁ ମୋତେ ଆସି ଏପରି ଖବର ଦେବାକୁ । ଯଦି ତୁମେ ମୋ କଥାର ସତ୍ୟ ଉତ୍ତର ନଦେବ ଜାଣ ତୁମର ଅପରାଧ ଲାଗି ମୁଁ ତୁମ୍ଭର ମୁଣ୍ଡ କାଟପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେବି ।
ମୁଖିଆ ଏବେ କରିବ କ’ଣ? ସେ ସଂଗେ ସଂଗେ କହିଲେ, ମୋ ସାଥିରେ ଆହୁରି ପାଂଚସାତଜଣ ଲୋକ ଆସିଛନ୍ତି ଜାହାଁପନା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେ ପ୍ରଧାନ ଲୋକ ସେହି ହିଁ ମୋତେ ଆପଣଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇ ଅଛନ୍ତି ।
ସମ୍ରାଟ୍ ଆଦେଶ ଦେଲେ ତୁମ୍ଭେ ଯାଅ ଆଗ ସେହି ଲୋକକୁ ରାଜଦରବାରକୁ ଡାକି ଆଣ?
ମୁଖିଆ ଯାଇ ବିରବଲଙ୍କୁ ରାଜସଭାକୁ ଡାକି ଆଣନ୍ତେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରି ଦରବାରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ ଓ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ବହୁତ ଧନରତ୍ନ ଦେଇ ବିଦାୟ ଦେଲେ ।
ତା’ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ସେହି ହାତୀ ପାଦର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପଠାଇ ଦେଲେ ।
ବିରବଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ପାଳନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ହାତୀର ପାଦ ଚିହ୍ନ ପଡିଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଲୌହ ଖୁଂଟ ପୋତି ଦେଲେ । ଖୁଂଟ ଆଗରେ ଗୋଟିଏ ଲମ୍ବା ଦୌଡି ବାନ୍ଧି ଦେଇ ସେହି ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ – ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କର ଘର ସବୁ ଭଙ୍ଗାଯିବ, ତୁମ୍ଭ ଘର ଭଙ୍ଗାଯାଏ ଏହିପରି ଦୌଡି ବାନ୍ଧି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଲୁହାଖୁଂଟ ପୋତାଯିବାକୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶ ହୋଇଛି ।
ଏହା ଶୁଣି ଗ୍ରାମଲୋକମାନେ ଖୁବ୍ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡିଲେ । ସେମାନେ ବିରବଲଙ୍କୁ ବହୁ ସୁନାରୂପା ଦାନ କରି କାକୁତି ମିନତି ହୋଇ ପାଦ ତଳେ ପଡିଯାଇ କହିଲେ – ଆମେ ସବୁ ଗରିବ ଲୋକ, ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଘର ଭାଙ୍ଗନ୍ତୁ ନାହିଁ ।
ବିରବଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଖକୁ ସୁନାରୂପା ଧରି ଆସି ପହଁଚିଲେ । ତାହା ଜାଣି ସମ୍ରାଟ୍ ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କୁ ଡାକି ବିରବଲଙ୍କର ପ୍ରଶଂସା କରିବା ସହିତ ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ଦେୱାନ୍ କଥା କହିଲେ । ବେଗମ ସାହେବା, ନିଜର ଭୁଲ୍ ବୁଝି ପାରି ତଳକୁ ମୁଖ କରି ବସିଲେ ।
ରାଜସଭାରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଖୁବ୍ ଗହଳି ମଧ୍ୟରେ ହେଉଥାଏ । ସାମାନ୍ୟ କଥା ହେଉ ହେଉ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ବିରବଲଙ୍କର ଯୁକ୍ତି ଏପରି ହେଲା ଯେ ଶେଷରେ ବାଦ୍ଶାହା ରାଗିଗଲେ ଏବଂ ସଂଗେ ସଂଗେ ବିରବଲଙ୍କୁ ରାଜସଭାରୁ ବାହାରି ଯିବାକୁ ଆଦେଶ ଦେଲେ । ଆଉ ମଧ୍ୟ ରାଜ ସଭାକୁ ଆଉ ଆସିବ ନାହିଁ ବୋଲି ଆଦେଶ ଦେଲେ ।
ବିରବଲଙ୍କୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏତାଦୃଶ ବ୍ୟବହାର ଖୁବ୍ ବାଧିଲା । ସେ ଆଉ କ୍ଷଣକ ଲାଗି ଦରବାରରେ ନ ରହି ବିଦା ହୋଇଗଲେ ।
ରାସ୍ତାରେ ଯିବା କାଳରେ ସେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ ଯେ, ଏବେ ତ ସମ୍ରାଟ୍ ରାଗ ହୋଇଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଯେତେବେଳେ ରାଗ ଶାନ୍ତ ହୋଇଯିବ ସେ ପୁଣି ଏହି ଅଧମ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେବେ ।
ଏଠାରୁ ବିରବଲ ନ ରାଗି ବିଦାୟ ନେବା ପରେ, ସେ ତାଙ୍କର ବେଗକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କଲେ ଓ ନାମକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ପଳାଇଗଲେ ।
ବିରବଲ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟର ଗ୍ରାମରେ ପହଁଚିଲେ, ସେ ଗ୍ରାମର ଯେ ମୁଖିଆ, ସେ ଖୁବ୍ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତି । ସେହି ଗ୍ରାମରେ ବିରବଲ ଯାଇ ଅତିଥି ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଆତିଥ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେଲେ ।
ବିରବଲ ଦରବାରରୁ ବିଦାୟ ନେବା ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ବେଗ୍ମ ସାହେବାଙ୍କର ଜଣେ ପରିଚିତଙ୍କୁ ନିଜର ଦେୱାନ୍ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ । ସମ୍ରାଟ ଯେଉଁଆଡେ ଯାଆନ୍ତେ ଦେୱାନ୍ ମଧ୍ୟ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ସହିତ ସେହି ଦିଗରେ ଯାଇଥାଆନ୍ତି । ଦିନକର କଥା ଦେୱାନ୍ ଓ ସମ୍ରାଟ୍ ଏକ ସଙ୍ଗରେ ଭ୍ରମଣରେ ଗଲେ । ସମ୍ରାଟ୍ ରାସ୍ତାରେ ହାତୀ ପାଦ ଚିହ୍ନ ଦେଖି ଦେୱାନ୍ଙ୍କୁ କହିଲେ – ଏହି ହାତୀ ପାଦର ଯେଉଁ ଚିହ୍ନ ତାହାର ସୁରକ୍ଷା କର । ତା’ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ଚାଲି ଆସିଲେ । ଦେୱାନ୍ କିନ୍ତୁ ତିନିଦିନ ଭୋକ ଉପାସରେ ହାତୀର ପାଦ ଚିହ୍ନକୁ ଜଗି ରହି ତିନି ଦିନ ପରେ ଆସି ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ସେହି ସମ୍ବାଦ ଦେଲେ । ନୂଆ ଦେୱାନ୍ଙ୍କ ମୁଖରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ ଖୁବ୍ ଜୋର୍ରେ ହସିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।
ଏବେ ବିରବଲଙ୍କୁ ଛାଡି ସମ୍ରାଟ୍ ଅଡୁଆରେ ପଡିଲେ । ଦୂତପଠାଇ ବିରବଲଙ୍କୁ ଯେତେ ଖୋଜାଖୋଜି କଲେ କିନ୍ତୁ ପାଇଲେ ନାହିଁ । କ’ଣ କରିବେ, କ’ଣ କରିବେ ବୋଲି ଚିନ୍ତାରେ ପଡି ଦିନେ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆମାନଙ୍କ ଲାଗି ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ ତୁମ ଗ୍ରାମମାନଙ୍କରେ ଯେତେ କୂପ ଅଛି ତାହାକୁ ସଙ୍ଗରେ ଧରି ସମସ୍ତେ ରାଜ ଦରବାରରେ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଅନ୍ତୁ ।
ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆମାନେ ଏ ସମ୍ବାଦପାଇ ଭାବିଲେ ଏ କି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କଥା । ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଆଦେଶ ହୋଇଛି ଯେ ଗ୍ରାମରେ ଥିବା କୂପଗୁଡିକ ନେଇ ଦରବାରକୁ ଯିବା ଲାଗି ।
ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏପରି ପ୍ରଚାର କଥା ଶୁଣି ବିରବଲ ଏବେ ଜାଣିପାରିଲେ ଯେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଖୁବ୍ ଖୋଜୁଅଛନ୍ତି । ଏପରି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପୁଣି କ’ଣ? ତାତୀକୁ ପୁଣି ସମାଧାନ କରିବ କିଏ? ଏହି ସମ୍ବାଦ ଶୁଣିବା ପରେ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆ ଗ୍ରାମ ସାରା ଲୋକଙ୍କୁ ପଠାଇ ଗ୍ରାମରେ ଏକ ସଭା ବସାଇଲେ । ହେଲେ ସେ ସଭା କେବଳ ନୁଖୁରାରେ ଗଲା । କାରଣ କୂପ ସମସ୍ୟାର ଆଉ ସମାଧାନ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।
ସେହି ସଭାରେ ବିରବଲ ଥିଲେ । ସେ ସଭାରେ ଠିଆ ହୋଇ କହିଲେ, ମୁଖିଆ ଯେବେ ମୋତେ ଆଦେଶ ଦେବେ ତାହାହେଲେ ମୁଁ ଏହାର ସମାଧାନ କରିଦେବି ଓ ମୁଁ ମୁଖିଆଙ୍କର ଋଣ ଶୁଝି ଦେଇପାରିବି ।
ଏକଥା ଶୁଣି ମୁଖିଆ କହିଲେ – କିପରି ତାହା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ?
ତା’ପରେ ବିରବଲ ତାଙ୍କର ସୂକ୍ଷ୍ମ ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରୟୋଗ କରି କହିଲେ – ଆପଣଙ୍କ ସାଥିରେ ମୁଁ ଏବଂ ଗ୍ରାମରୁ ଆଉ ପାଂଚ ଛଅଜଣଙ୍କୁ ଡାକି କରି ଆମେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାରକୁ ଯିବା ସେଠାରେ ପହଁଚିବା ପରେ ଯାହା ସବୁ ହେବା କଥା ତାହା କରିବା ।
ବିରବଲଙ୍କ କଥାନୁସାରେ ସମସ୍ତ କିଛି ଠିକ୍ ହୋଇଗଲା । ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଙ୍କ ସହିତ ସାଥି ହୋଇ ସମସ୍ତେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦରବାର ଆଡେ ଗମନ କଲେ ।
ଏହିପରି ଭାବରେ ସମସ୍ତେ ରାଜଦରବାର ଦିଗରେ ଯାଉ ଯାଉ ବିରବଲ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ବାଟରେ ଅଟକାଇ କହିଲେ – ତୁମେ ପ୍ରଥମେ ଯାଇ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ କହିବ ଯେ, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶ ମତେ ମୋ ଗ୍ରାମର କୂପଗୁଡିକ ଆଣି ଅଧା ରାସ୍ତାରେ ରଖିଅଛି । ତେଣୁ ଛାମୁ ଏବେ ଦୟାକରି ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରାସାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଯେକୌଣସି କୂପକୁ ପଠାଇ ଆମ ସାଥିରେ ଆସିଥିବା କୂପଗୁଡିକୁ ରାଜପ୍ରାସାଦ ଯାଏଁ ପାଛୋଟି ଆଣନ୍ତୁ ।
ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଠାରୁ ଏକଥା ଶୁଣି ସମ୍ରାଟ୍ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ । ମୁଖିଆ ମୁଣ୍ଡରେ ଏପରି ବୁଦ୍ଧି ପୂରାଇଲା କିଏ? ଏହା ନିଶ୍ଚୟ ବିରବଲଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ହୋଇଥିବ । ତହୁଁ ସମ୍ରାଟ୍ ଗ୍ରାମର ମୁଖିଆଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ସତ କୁହ ମୁଖିଆ ଏହି କଥା ତୁମ ମୁଣ୍ଡରେ କିଏ ପୂରାଇଲା । କିଏ କହିଲା ତୁମକୁ ମୋତେ ଆସି ଏପରି ଖବର ଦେବାକୁ । ଯଦି ତୁମେ ମୋ କଥାର ସତ୍ୟ ଉତ୍ତର ନଦେବ ଜାଣ ତୁମର ଅପରାଧ ଲାଗି ମୁଁ ତୁମ୍ଭର ମୁଣ୍ଡ କାଟପାଇଁ ଆଦେଶ ଦେବି ।
ମୁଖିଆ ଏବେ କରିବ କ’ଣ? ସେ ସଂଗେ ସଂଗେ କହିଲେ, ମୋ ସାଥିରେ ଆହୁରି ପାଂଚସାତଜଣ ଲୋକ ଆସିଛନ୍ତି ଜାହାଁପନା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯେ ପ୍ରଧାନ ଲୋକ ସେହି ହିଁ ମୋତେ ଆପଣଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇ ଅଛନ୍ତି ।
ସମ୍ରାଟ୍ ଆଦେଶ ଦେଲେ ତୁମ୍ଭେ ଯାଅ ଆଗ ସେହି ଲୋକକୁ ରାଜଦରବାରକୁ ଡାକି ଆଣ?
ମୁଖିଆ ଯାଇ ବିରବଲଙ୍କୁ ରାଜସଭାକୁ ଡାକି ଆଣନ୍ତେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରି ଦରବାରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦେଲେ ଓ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ବହୁତ ଧନରତ୍ନ ଦେଇ ବିଦାୟ ଦେଲେ ।
ତା’ପରେ ସମ୍ରାଟ୍ ବିରବଲଙ୍କୁ ସେହି ହାତୀ ପାଦର ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପଠାଇ ଦେଲେ ।
ବିରବଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ପାଳନ କରିବା ନିମନ୍ତେ ହାତୀର ପାଦ ଚିହ୍ନ ପଡିଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଲୌହ ଖୁଂଟ ପୋତି ଦେଲେ । ଖୁଂଟ ଆଗରେ ଗୋଟିଏ ଲମ୍ବା ଦୌଡି ବାନ୍ଧି ଦେଇ ସେହି ଗ୍ରାମର ଲୋକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ – ତୁମ୍ଭମାନଙ୍କର ଘର ସବୁ ଭଙ୍ଗାଯିବ, ତୁମ୍ଭ ଘର ଭଙ୍ଗାଯାଏ ଏହିପରି ଦୌଡି ବାନ୍ଧି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଲୁହାଖୁଂଟ ପୋତାଯିବାକୁ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଆଦେଶ ହୋଇଛି ।
ଏହା ଶୁଣି ଗ୍ରାମଲୋକମାନେ ଖୁବ୍ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡିଲେ । ସେମାନେ ବିରବଲଙ୍କୁ ବହୁ ସୁନାରୂପା ଦାନ କରି କାକୁତି ମିନତି ହୋଇ ପାଦ ତଳେ ପଡିଯାଇ କହିଲେ – ଆମେ ସବୁ ଗରିବ ଲୋକ, ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଘର ଭାଙ୍ଗନ୍ତୁ ନାହିଁ ।
ବିରବଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଖକୁ ସୁନାରୂପା ଧରି ଆସି ପହଁଚିଲେ । ତାହା ଜାଣି ସମ୍ରାଟ୍ ବେଗମ ସାହେବାଙ୍କୁ ଡାକି ବିରବଲଙ୍କର ପ୍ରଶଂସା କରିବା ସହିତ ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ଦେୱାନ୍ କଥା କହିଲେ । ବେଗମ ସାହେବା, ନିଜର ଭୁଲ୍ ବୁଝି ପାରି ତଳକୁ ମୁଖ କରି ବସିଲେ ।
