ଗାରୁଡି ମନ୍ତ୍ର

ଗାରୁଡି ମନ୍ତ୍ର

ଏଇଟା ହେଲା ପ୍ରାୟ ତିରିଶ ଚାଳିଶ ବର୍ଷ ତଳର କଥା । ସେତେବେଳେ ତ କଟକରେ ନୂଆ କଲେଜ୍ ବସିଛି, ସେଠାରେ ଏଫ୍.ଏ. କ୍ଲାସ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଢାହୁଏ । ଉପର କ୍ଲାସ୍ରେ ଗୋଟି ପନ୍ଦର ଷୋଳ ଛାତ୍ର । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଆଠ ଦଶଗୋଟି ମଫସଲିଆ, ସେମାନେ ସବୁ ସହର ଭିତରେ ନାନା ଜାଗାରେ ବସାକରି ରହିଛନ୍ତି । ସେତେବେଳେ କଲେଜରେ ବୋର୍ଡିଂ ନ ଥିଲା । କଟକ ଚୌଧୁରୀବଜାର ଭିତରେ ଗୋଟିଏ ସାଦା ଦୋମହଲା କୋଠାରେ ବସା – ଛାତ୍ରଟିର ନାମ ମଦନମୋହନ । ନାମଟି ପରି ସେ ପିଲାଟି ଦେଖିବାକୁ ମଧ୍ୟ ମଦନମୋହନ, ବୟସ ଜଣାଯାଏ ଷୋଳ ସତର ଭିତରେ । ସେ ବସାରେ ପୂଜାହାରୀ, ଗୋଟିଏ ଭଣ୍ଡାରି ଆଉ ସାଆନ୍ତ, ଏହି ତିନୋଟି ଲୋକ । ହେଲେ କଣ, କେହି ଭାର କାନ୍ଧେଇ, କେହି ବୋଝ ମୁଣ୍ଡେଇ, କେହି ତୁଚ୍ଛା ହାତରେ ରୋଜିନା ଦୁଇ ତିନି ଜଣ ଧୂଳିଗୋଡିଆ ଲୋକ ଯା’ଆସ କରନ୍ତି । ଦିନେ ବୋଲି ଉପୁରି ଲୋକର ଛୁଟଣ ନାହିଁ । ଜିନିଷପତ୍ର ଧରି ଉପୁରିଲୋକଙ୍କ ଯା’ଆସ କରିବାର ଦେଖି ଏ ବସା ଆଖପାଖ ଦୋକାନୀଏ ବୁଝିଲେଣି ଯେ, ଏହି ବାବୁ ପିଲାଟି ମଫସଲର କୌଣସି ଜମିଦାର ଘରର ପୁଅ ହେବ ନିଶ୍ଚୟ । ଢେର୍ ଦିନ ପାଖରେ ଥିବା ଲୋକର ପରିଚୟ ଜାଣିବାପାଇଁ ଲୋକଙ୍କର ତ ସହଜରେ ଇଚ୍ଛା ବଳେ – ତା ଉପରେ ପୁଣି ବଡଲୋକ ହେଲେ ଲୋକେ ଆଗେ ପରିଚୟ ଖୋଜି ବସନ୍ତି । ଧୀରେ ଧୀରେ ପାଖ ଲୋକେ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଗଲେଣି ଯେ, ସେ ପିଲାଟି ବଡନଈ ପରଗନାର ଶାଳପାଳ ତାଲୁକର ଜମିଦାର ଗୋଲାପଲୋଚନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ପୁଅ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଣାଗଲାଣି, ଜମିଦାରଙ୍କର ଏହି ଗୋଟିଏ ବୋଲି ପୁଅ । ଏହି ପୃଥିବୀରେ ଯେତେ ପ୍ରକାର ହତଭାଗ୍ୟ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ଯଦି ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ କରାଯାଏ; ଏକପୁଅ ବାପ ମା ନିଶ୍ଚୟ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀର ପ୍ରଥମରେ ପଢିବେ – ଏକଥା ଲେଖକ ତମ୍ବା ତୁଳସୀ ଶାଳଗ୍ରାମ ଛୁଇଁ ଦୃଢରୂପେ ବୋଲିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛନ୍ତି । ପୁଅ ଖାଇ ନାହିଁ, ବାପ ମା’ଙ୍କର ଉପାସ । ପୁଅଟିର ବେମାର – ଆଖିରେ ନିଦ ନାହିଁ, ପେଟରେ ଭୋକ ନାହିଁ । ଦିନରାତି ବିଛଣା ପାଖରେ ସେ ଜଗି ବସିଛନ୍ତି । ପୁଅଟି କେମିତି ସୁଖରେ ରହିବ, ଖାସ୍ ସେଇଥିଲାଗି ଦିନ ରାତି ଭାବନା । ଆପଣାର ତିନିସିଆଁ ଲୁଗା, ପୁଅ ସକାଶେ ଯଥା ଉପରେ ଯଥା କିଣା ଲାଗିଛି । ଦେହର ରକ୍ତ ପରି ଟଙ୍କାଗୁଡାକ ପୁଅପାଇଁ ଅକାରଣ ବା ସକାରଣ ପାଣି ପରି ଖରଚ କରିବାକୁ ଟିକିଏ ହେଲେ ବି ହାଲିଆ ହୋଇପଡିବେ ନାହିଁ । ଏମିତିକି ପରକାଳ ଗତିପାଇଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ନାମ ଶୁଣିବାକୁ ବି ବେଳ ମିଳେ ନାହିଁ । ବାପ ମା’ଙ୍କର ଯେତେ କିଛି ଧର୍ମକାର୍ଯ୍ୟ ସେ ସବୁଗୁଡିକ ଖାଲି ପୁଅର ମଙ୍ଗଳ କାମନାରେ । ମଦନ ତ କଟକରେ ପଢୁଛି, ବାପ ମା’ଙ୍କ ପିଣ୍ଡରେ ଅଛି ପ୍ରାଣ – ହେଲେ ସେମାନଙ୍କ ମନ ରହିଛି ଯାଇ ପୁଅ ପାଖରେ । ରୋଜିନା ପୁଅ ଦେହପା’ର ମଙ୍ଗଳ ବାତିନ ନ ପାଇଲେ ସାଆନ୍ତାଣୀ ଖୁବ୍ ଅଥୟ ହୋଇପଡନ୍ତି । କଟକ ସହର ଦୋକାନର ଚାଉଳଗୁଡାକ ପାଣିପଶା, ବାଲିଗୋଡି ମିଶା, ମଳୁଖିଆ । ସାଆନ୍ତାଣୀ ଉଆସ ମଧ୍ୟରେ ପୋଇଲୀମାନଙ୍କୁ ଲଗାଇ ଉଆପଖିଆ ସରୁ ଉରିଆ କୁଟାଇ ବାହାଙ୍ଗୀ ବେଠିଆରେ କଟକ ପଠାଇଦେଲେ । ତୋଟାରୁ ପାଚଲା କଦଳୀ କାନ୍ଦିଏ ଅଇଲା । ହେଲେ ମା’ ମନ ତ କେତେକ ବୁଝେ, ଆଗରୁ ହାଣ୍ଡିଏ ଫୁଲବଡି ପରା ହୋଇଥିଲା । – ସବୁ କଟକକୁ ଘେନି ଯା । ମାତ୍ର ଆଜି ପଠାଇବାକୁ କିଛି ବି ନାହିଁ । ତୁଚ୍ଛା ହାତରେ ହେଲେ ଜଣେ ନଗଦୀ ପାଇକ ଧାଇଁଯାଇ ପୁଅକୁ ଦେଖିଆସୁ । ରୋଜିନା ଏହିପରି ଚାଲିଛି ।

ଜମିଦାର ଗୋଲାପଲୋଚନ ପଟ୍ଟନାୟକେ ଆପେ ପାଠୁଆ ନ ହେଲେ କ’ଣ ହେଲା, ପାଠର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ସେ କିନ୍ତୁ ଠିକ୍ ବୁଝନ୍ତି, ଏଥିସକାଶେ ସେ ଆଖି କାନ ବୁଜି ଇଁରାଜୀ ପାଠ ପଢିବା ସକାଶେ ତାଙ୍କ ପୁଅକୁ ବିଦେଶକୁ ପଠାଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ମଦନ ଉଛୁଣିକା କଲେଜର ସବା ଉପର କ୍ଲାସରେ ପଢେ । କଲେଜପଢା ବହି ଛାଡି ବାହାର ବହି ଢେର୍ ପଢିଗଲାଣି ସେ । ଭେଣ୍ଡିଆମାନେ ତ ଉପନ୍ୟାସ ପଢିବାକୁ ଭାରି ସୁଖ ମଣନ୍ତି । ତେଣୁ ମଦନ ବି ଢେର୍ଗୁଡାଏ ଉପନ୍ୟାସ ପଢିଗଲାଣି । ଏହି ମଦନ ପିଲାଟା ଖୁବ୍ ଗମ୍ଭୀର, ମନମରା ଲୋକ । ହେଲେ କ’ଣ –

“ଯୋଗୀକା, ରୋଗୀକା, ଭୋଗୀକା ନିଶାନ୍
ଆଁଖସେ ଜାନ ଅଉର ଆଁଖସେ ପଇଛାନ ।”

ପାଟି ଫିଟାଇ ନ କହିଲେ ବି, ମଣିଷ ମନର କଥା ଆଖିରୁ ହିଁ ଧରାପଡେ । ଦେଖାଗଲାଣି, ମଦନ ଉପନ୍ୟାସ ବହି ଖଣ୍ଡ ହାତରେ ଧରି ଏକଧ୍ୟାନରେ ଭକ୍ଭକ୍ କରି ସେ ଉପରକୁ ଅନାଇ ଢେର୍ବେଳ ଯାଏଁ କଣ ଗୋଟେ ଭାବେ । ସଞ୍ଜବେଳେ ନଈକୂଳରେ ବସି ତାକୁ ଏହିପରି ଭାବୁଥିବାର ଦେଖାଯାଏ । ମଦନ ସାଙ୍ଗ ପଢୁଆ ହୃଦୟର ବନ୍ଧୁ ଗୋକୁଳିବାବୁ ମଦନର ଏହିପରି ଭାବ ଦେଖି ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲେଣି, ‘ମଦନ! ଏପରି ବସି କଣ ଗୋଟାଏ ଭାବୁଚୁରେ? ବନ୍ଧୁ ପାଖରେ ମନର କଥା ଫେଇ କହିଲେ ମନ ଟିକିଏ ହାଲୁକା ହୁଏ ।’ ଏପରି ଭାବି ଦିନେ ସେ ମଦନ ହଠାତ୍ କହି ପକାଇଲା, “ଗୋକୁଳି! ଏହି ଉପନ୍ୟାସ ଖଣ୍ଡ ପଢିଲ, ନାୟକ ନାୟିକାଙ୍କର କେମନ୍ତ ମଧୁର ପ୍ରଣୟ ପଢିଲ ।” ଏହା ଶୁଣି ଗୋକୁଳି ହସି ହସି କହିଲେ, “ଓହୋ! ମୁଁ ଏଥର ବୁଝିଲି, ତୁମେ ଏହିପରି ନାୟିକାଟିଏ ଖୋଜୁଛ ପରା?” ତା’ପରେ ସେ ଦୁଇବନ୍ଧୁ ଖୁବ୍ ହସାହସି ହେଲେ ।

ମନୁଷ୍ୟ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲାଗିପଡିବା ଆଗରୁ ତାହା ମନରେ ତିନୋଟି ଅବସ୍ଥା ଘଟେ । ପ୍ରଥମେ ଅନୁଭୂତି, ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାବନା, ତୃତୀୟ ଇଚ୍ଛା । ଗୀତାକାର ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ ସେହିପରି କଥାଟାଏ କହିଛନ୍ତି, “ଧ୍ୟାୟତୋ ବିଷୟାନ୍ ପୁଂସଃ ସଙ୍ଗସ୍ତେଷୁ ପଜାୟତେ ।” ତରୁଣ ବୟସର ତରଳ ମନ ତ ପ୍ରଣୟ ଆଡକୁ ଅତି ସହଜରେ ଢଳିପଡେ । ମଦନ ସେ ଉପନ୍ୟାସରେ ନାୟକ-ନାୟିକାଙ୍କ ପ୍ରଣୟ କଥା ପଢି ପଢି ଶେଷରେ ସ୍ଥିର କଲାଣି, ସେ ଏହିପରି କନ୍ୟାଟିଏ ପାଇଲେ ନିଶ୍ଚୟ ତାକୁ ବିଭା ହେବ । ସେହି ସମୟରେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ତା’ର ମନରେ ପଡିଗଲା –

“କୁଜ୍ଜୀ ପରି ନଇଁ ନଇଁ ଗୋଡ ଟିପି ଗମନା,
ମୁଖଚନ୍ଦ୍ର ଆବୃତ ହାତେ ଲମ୍ବ ଓଢଣା,
ଚୁ ଚୁ – କଥା କହେ ହାଉଡୀ ସମାନା,
ଘରକୋଣବାସିନୀ ବିରସବଦନା,
ମାର୍ଜାର ଶିଶୁପରି ମୁଦ୍ରିତ ନେତ୍ରା,
ତୈଳହରିଦ୍ରାବିଲେପିତ ଗାତ୍ରା ।”

ହାୟ ହାୟ! ଦରଫୁଟିଲା ପଦ୍ମଟିକୁ ବୋରଝାଞ୍ଜିରେ ଘୋଡାଇ ପକାନ୍ତି! ଦେଶର ଇଏ କି ପ୍ରକାର କୁପ୍ରଥା! କି କୁସଂସ୍କାର! ଛି ଛି ଛି! ଏପରି କାଠ କଣ୍ଢେଇଟାକୁ କିଏ ବାହା ହେବ ମ! ମୁଁ ବାହା ନ ହେଲେ ପଛେ ନାହିଁ!

ଚାରି ଛ’ମାସ ଉତାରେ ଦିନେ ଫୁଲସଞ୍ଜ ସମୟ, ମୁଣ୍ଡରେ ଗାମୁଛା ଖଣ୍ଡେ ପାଗକରି ଗୁଡିଆ, ଅଂଟାରେ ପାଛୋଡା ଖଣ୍ଡ ଭିଡା ଆଣ୍ଠୁଯାଏଁ ଧୂଳି, ଅଳ୍ପ ନଇଁ ନଇଁ ଗୋଟିଏ ବୁଢା ବାଡି ଖଣ୍ଡିଏ ଠୁକ୍ ଠୁକ୍ କରି ସେ ବସାଘର ଦୋମହଲା ଉପରକୁ ଉଠିଗଲେ । ହାତରେ ଢାଳଟିକୁ ଧରି ପିଠିରେ ସାନ ବୋକଚାଟିଏ ପକାଇ ତାଙ୍କ ପଛରେ ଜଣେ ଭଣ୍ଡାରି ଚାଲିଛି । ମଦନବାବୁ ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ହଠାତ୍ ଚମକି ପଡିଲା ପରି ହୋଇ ପଚାରିଲେ, “ଇଏ ଅଜା ଇଏ ଅଜା! ଆପଣ କୁଆଡେ ଅଇଲେ? ଆପଣ କୁଆଡେ ଅଇଲେ? ଆରେ ଅଜାଙ୍କୁ ଗୋଡ ଧୋଇବାକୁ ପାଣି ଦେ ରେ । ଧାଇଁ ଯା ଧାଇଁ ଯା, ବଜାରରୁ ଯାଇ କିଛି ଜଳଖିଆ କିଣି ଆଣ ରେ ।”
ବୃଦ୍ଧ – ହେଉ ହେଉ ସବୁ ହେବ, ତୁ ଏଡେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡନା ।

ନବାଗତ ଏହି ବୁଢାଟିକୁ ଚିହ୍ନାଇଦେବା ଦରକାର, ନୋହିଲେ ପାଠକ କିଛି ଛନ୍ଦି ହେବେ, ବୃଦ୍ଧ ନବଘନ ଦାସେ ସାଆନ୍ତାଣୀଙ୍କ ମାଁମୁ, ତେଣୁ ସେ ମଦନର ଅଜା । ଦାସେ ସାଆନ୍ତଙ୍କ ଘର ଛାମୁକରଣ । ହେଲେ କଣ ହେଲା, ମଦନ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କୁ ଠିକ୍ ତା’ଅଜା ପରି ଭକ୍ତି କରେ । ଅଜା ବି ମୁନିବ ପୁଅ ବୋଲି, ମଦନକୁ ତୁମେ – ଆପଣ ନ କହି ତୁ – ଆରେ ବୋଲି ଡାକନ୍ତି, ତା’ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଠିକ୍ ସେହିପରି ସ୍ନେହ ବି କରନ୍ତି । ଦାସେ ଗୋଡହାତ ଧୋଇ ଟିକିଏ ଅଳ୍ପ ଗଡାଗଡି କରି ଖଣ୍ଡେ ଆସନରେ ବସିଛନ୍ତି । ଏଣେ ଏ ମଦନ ଭାବୁଛି ଯେ, ଏ ତ କାହିଁ ଦିନେ କାଳେ ବି ଆସନ୍ତି ନାହିଁ, ପୁଣି ଆଜି କିଆଁ ଅଇଲେ । ମଦନର ତ ମନ ଲାଗିଛି । ତେଣୁ ସେ ଯାଇ ତା ଅଜାଙ୍କ ପାଖରେ ବସିପଡି ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଲା, “ଆଜି କିଆଁ ଆସିଛନ୍ତି, କଣ ଲୋଡା ବୋଲନ୍ତୁ, ଉଆସରେ ସବୁ ମଙ୍ଗଳ ତ?”

ବୃଦ୍ଧ – ଉଆସରେ ସବୁ ମଙ୍ଗଳ, ସମସ୍ତଙ୍କ ଦେହପା’ ଭଲ, ଖୁବ୍ ଭଲ ମଙ୍ଗଳ କଥାଟାଏ କହିବାକୁ ଦଶକୋଶ ବାଟ ମୁଁ ଧାଇଁଆସିଛି! ବୋଲିବି, ହେଲେ ତୁ କିଆଁ ଏପରି ଛାନିଆ ହେଉଛୁ?

ଏପରି କଥା ଶୁଣି ସେ ମଦନ ଟିକେ ଲାଜ ପାଇଲାପରି ହେଲା, ମାତ୍ର କିପରି ଝାଁ କରି କଥା ତା’ମନକୁ ବାଜିଗଲା, ‘ଖୁବ୍ ଭଲ ମଙ୍ଗଳ କଥା’ । ଏଣେ ଚଂଚଳ ତ କହୁ ନାହାଁନ୍ତି, କଥା କ’ଣ? ସଫା ବୁଝି ନ ପାରିଲେ କ’ଣ ହେଲା; ମାତ୍ର ମନଟା ତାଙ୍କର କେମିତିକା ଗୁଡେଇ ପୁଡେଇ ହେଉଛି, ଭାରି ଉଦାସ ଉଦାସ ପରି ବି ଜଣାଯାଉଛି । ତା’ପରେ ସେ ସେଠାରୁ ଉଠିଯାଇ ପଢିବାକୁ ବସିଲା । ହେଲେ ପଢାରେ ତା’ର ମନ ମୋଟେ ଲାଗୁ ନାହିଁ । ଏ ବହି ଖଣ୍ଡ ସେ ବହି ଖଣ୍ଡ ମଦନ ଖାଲି ଯାହା ତୁଚ୍ଛାକୁ ଓଲଟପାଲଟ କରୁଛି ।

ଅଜା ନାତି ଦୁହେଁ ଖାଇ ବସିଛନ୍ତି । ଠିକ୍ ଏହି ସମୟରେ ଅଜା ଟିକିଏ ଗଳାଖଙ୍କାରି ଦେଇ କଥା ଆରମ୍ଭ କଲେ, “ବୁଝିଲୁ ମଦନ, ବାପାସାଆନ୍ତ ମୋତେ ପଠାଇଛନ୍ତି, ତୋତେ ଘେନି ମୁଁ ଗାଁକୁ ଯିବି । ତୋର ବିଭାଘର ।” ସେତେବେଳେ ତ ଏ ମଦନ ତା’ ଅଜା ମୁହଁକୁ ଏକଧ୍ୟାନରେ ଚାହିଁ ଏହିସବୁ କଥା ଶୁଣୁଥିଲେ, ‘ବିଭାଘର’ ଏହି କଥାଟି ଶୁଣି ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ହଠାତ୍ ବୁଲାଇ ଦେଲାଣି । ହାତରୁ ଭାତ ଗଣ୍ଡାଏ ଯେ ତାଙ୍କର କେତେବେଳେ ଖସି ପଡିଲା, ତାହା ତାଙ୍କୁ ଆଦୌ ଜଣା ନାହିଁ । ଅଜାସାମନ୍ତ ଭାତ ଥାଳିଆରେ ହାତ ନେଇ ତଳକୁ ଅନାଇ କଥା ହାଙ୍କି ଯାଉଛନ୍ତି – ମଦନ କାନରେ କଥାଗୁଡାକ ପଶୁଛି କି ନାହିଁ ତାହା ତ କେବଳ ତାକୁ ହିଁ ଜଣା । ମଙ୍ଗଳପୁର ଜମିଦାର ରାମ ଦାସଙ୍କ କନ୍ୟାଟିର ଏହି ପନ୍ଦର ବରଷ ପଶିଛି । ଖୁବ୍ ଡୌଲ, ଗୋଟିଏ କାଠିରେ ଗଢା ସେ, ଚମ୍ପାଫୁଲ ପରି ତା’ର ରଙ୍ଗ, ଖୁବ୍ ପାଠୋଈ, ଛାନ୍ଦକୁ ଛାନ୍ଦ ଗୀତ ମୁହେଁ ମୁହେଁ ସେ ହାଙ୍କିଯାଏ । ଦେଖ ମଦନ, ମୁଁ ଢେର୍ ଆଡେ ଲାଗି ଲାଗି ତୋ ପାଇଁ ଏହି କନ୍ୟାଟି ଠିକ୍ କରିଛି । ସେ କନ୍ୟାକୁ ଯେତେବେଳେ ତୁ ଦେଖିବୁ ନା, ଅଜା ସତୁଆ କି ମିଛୁଆ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଠିକ୍ ଜାଣିବୁ । ମୋ ପାଇଁ ବକ୍ସିସ୍ ଦରକାର । ତାଛଡା ତୋ ଆଡୁ ବି ଅଲଗା ଗୋଟିଏ ବରମପୁରୀ ପାଟଯଥା ମୁଁ ପାଇବି । ତୁ ଏଥର କଣ କହୁଛୁ ମଦନ? ମଦନର ଆଉ ଜ୍ଞାନ ଅଛି ଯେ, ସେ ଏ କଥାର ଉତ୍ତର ଦେବ? ବୋଧକରୁ, ସେ ତା’ମନ ମଧ୍ୟରେ କହୁଛି, “ଯଥା! ନା ତୋ ମୁଣ୍ଡ ବକ୍ସିସ୍ ପାଇବୁ ।” ମଦନ ରାତିସାରା ବିଛଣାରେ ପଡି ଏହିକଥା ଭାବୁଛି, ତେଣୁ ତା’ ଆଖିରେ ମୋଟେ ନିଦ ନାହିଁ । ଆଜିକାଲିକା ଇଂରାଜୀ ପାଠୁଆ ଭେଣ୍ଡିଆଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟାଏ ଗୋଟାଏ ଅଦିନିଆ କଖାରୁ ବାହାରି ପଡନ୍ତି – ତାଙ୍କ ଜାଣିବାରେ ବାପଟା ମୂର୍ଖ, କିଛି ବି ସେ ଜାଣେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ଆପେ ଔପନ୍ୟାସିକ, କନ୍ୟା ବାଛି ବିଭା ହେବେ । କନ୍ୟାର ରୂପ ଗୁଣ ଘେନି ବାପ ସଙ୍ଗରେ ବୋଲାବୋଲି କରି ବସନ୍ତି । ମଦନ କିନ୍ତୁ ସେପରି ଶ୍ରେଣୀରୁ ବାହାର । ଆଜିଯାଏ ସେ ତ ତା ବାପର କୌଣସି କଥାରେ ବି ଜବାବ୍ ଦେଇ ନାହିଁ । ସେ କେବଳ ଗୋଟିଏ କଥା ଧରିଛି ତା ବାପ ପରି ମଙ୍ଗଳକାମୀ ତାହାର ଆଉ ଏ ଜଗତରେ କେହି ବି ନାହିଁ । ଅନ୍ୟ ସ୍ୱାର୍ଥପର ଲୋକଗୁଡାଙ୍କ ପାଖରୁ କିଛି ଦୂରରେ ସେ ଥାଏ; ମାତ୍ର ମଦନ ବିଭାଘର କଥା ଶୁଣି ଟିକିଏ ଲାଜ ପାଇଲାଣି, ତେଣୁ ସେ ଆଉ ତା’ ଅଜା ମୁହଁକୁ ଅନାଇ ପାରୁ ନାହିଁ, ବାପକୁ ଏବେ ସେ ଜବାବ ଦେବ କ’ଣ? ଢେର୍ ଭାବି ଭାବି ଗୋଟାଏ କଥା ତାହା ମନରେ ପଡିଗଲା – ମୋତେ ଭଲ କରି ଇଂରାଜୀ ପଢାଇବା ପାଇଁ ବାପା ଢେର୍ ଥର କହିଛନ୍ତି । ମଦନ ଟିକିଏ ଖୁସି ହେଲା; ତା’ପରେ ସେ ଏହି କଥାଟିକୁ ସଙ୍ଖାଳି କରି ଶୋଇପଡିଲା ।

ତହିଁ ଆରଦିନ ସକାଳେ ଅଜା ନାତି ଦୁହେଁ ଖାଇବସିଛନ୍ତି । ଠିକ୍ ଏତିକିବେଳେ ସେ ବୁଢା ତା’ମନରେ ବିଚାରିଲା, ପିଲାଟା ତ କାହିଁ କିଛି ବି ଜବାବ୍ ଦେଲା ନାହିଁ – କଥା କ’ଣ? ନାତିର ମନ ବିଡିବା ପାଇଁ ଅଜା କହି ବସିଲେ, “ବୁଝିଲୁରେ ନାତି, ଏପରି ପରମା ସୁନ୍ଦରୀ, ଏପରି ପାଠୋଈ ପାତ୍ରୀ, ଏପରି ଭଲ ଘର ଭାଗ୍ୟରେ ଥିଲେ ମିଳେ । ହେବ ନାହିଁ କିଆଁ – ବାପସାଆନ୍ତ ଯେପରି ପୁଣ୍ୟବନ୍ତ, ଆଉ ତୁ ଯେପରି ପିତୃଭକ୍ତ ଧାର୍ମିକ ପିଲା, ତୋତେ ଏପରି କନ୍ୟା ମିଳିବ ନାହିଁ ତ ଆଉ କାହାକୁ ମିଳିବ? ଦିନେ ହେଲେ ବାପାସାଆନ୍ତଙ୍କ କଥାରେ ନା-ପଦ ତୁ ତ ତୋ ମୁହଁରୁ କେବେବି କାଢି ନାହୁଁ । ଖାସ୍ ଏଥିଲାଗି ଦେଶଯାକ ତୋର ଭୂରିଭୂରି ପ୍ରଶଂସା । ତୁ ପିଲାଟା ହେଲେ କ’ଣ ହେଲା, ସବୁ ଶାସ୍ତ୍ର ବୁଝୁ, ଜାଣୁ! ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପରା ଲେଖା ଅଛି; ବାପ ଯେଉଁ ପୁଅ ପ୍ରତି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ, ସେ ସବୁ ଦେବତାଠାରୁ ବି ବର ପାଏ । ଆଉ ଗୋଟିଏ କଥା ବୁଝିଥା, ଏପରି ପାତ୍ରୀ ହାତରୁ ଥରେ ବାହାରିଗଲେ ଆଉ କେବେବି ମିଳିବ ନାହିଁ । ବାପା ସେଥିପାଇଁ ଚଂଚଳ ହୋଇପଡିଛନ୍ତି । ସ୍ୱୀକୃତି ହୋଇଗଲାଣି । ଆସନ୍ତା ମକର ସତର ଦିନ ଶୁକ୍ଳ ଦଶମୀକୁ ଲଗ୍ନ, ତେଣିକି ଆଉ ଲଗ୍ନ ନାହିଁ, ଆଉ ତା’ପରେ ତୋର ଯୋଡା ବୟସ ପଡିବ, ତେଣୁ ବର୍ଷେ ବିଭା ବନ୍ଦ । ଯା, ସ୍କୁଲମାଷ୍ଟରକୁ କହିବୋଲି ତୋ ପୋଥିପତ୍ର ଘେନି ଚାଲିଆ । କାଲି ସକାଳେ ଆମେ ଏଠାରୁ ଚାଲିଯିବା । ଆଉ ଦିନ ନାହିଁ । ମଝିରେ ରହିଲା ମାତ୍ର ଯୋଡାଏ ମାସ ।” ସବୁଶୁଣି ସେ ମଦନବାବୁ ଆପଣା ମୁଣ୍ଡପୋତି ଧୀରେ ଧୀରେ କହିଲେ, “ବାପା କହିଛନ୍ତି, ମୁଁ ଭଲକରି ଇଂରାଜୀ ପାଠଟା ପଢିବି । ବି.ଏ. ପାସ୍ ଯାଏଁ ପଢିବାକୁ ମୋର ଭାରି ଇଚ୍ଛା । ତେଣୁ ଏହି ସମୟରେ ବାହା ଫା ହେଲେ ମୋର ଆଉ ପାଠ ହେବ ନାହିଁ ।”

ଅଜା – ହଁ ହଁ, ସେକଥା ବି ଉଆସରେ ପଡିଥିଲା । ବାପା କହିଛନ୍ତି, ତୋର ଆଉ ଅଧିକ ପଢିବା କିଛି ବି ଦରକାର ନାହିଁ । ଆଉ ପୁଣି ତୋର ବି.ଏ. ଫିଏ ପାସ୍ ଫାସ୍ ହେବା ଦରକାର କ’ଣ ରେ? ତୁ କ’ଣ ସରକାର ଘରେ ଚାକିରି କରିବୁ?

ଏତିକିରେ ସେ ମଦନବାବୁଙ୍କ ସଙ୍ଖାଳି ସରିଲା । ତା’ପରେ ଫଁ କରି ନିଃଶ୍ୱାସଟାଏ ପକାଇ ସେ ତୁନି ହୋଇ ବସିଲେ । ମାନେ ଅଜା କଥା ଶୁଣି ଜୋକ ମୁହଁରେ ଲୁଣ ଦେଲାପରି ତୁନି ହୋଇ ସେ ମଦନ ବସିଲେ ।

ଜମିଦାରଙ୍କ ଉଆସର ଚାରିଟା ପୁର – ବାହାଦିନଠାରୁ ସାନସାଆନ୍ତଙ୍କ ପୁର ଅଲଗା ହୋଇଯାଇଛି । ମଝି ଦୁଆରଟି କିଳିଦେଲେ ଦୁଇ ପୁର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ଅଲଗା ହୋଇଯାଏ । ମଦନବାବୁଙ୍କ ବିଭା କାଲିପରି ଚାରିମାସ ହୋଇଗଲାଣି । ଦିନ ରାତି ପୁର ମଧ୍ୟକୁ ଯା-ଆସ କରିବାକୁ ସେ ମଦନବାବୁଙ୍କର ଭାରି ଇଚ୍ଛା; କିନ୍ତୁ ରାତି ପହରକ ଆଗରୁ ସିଏ ସେ ପୁର ମଧ୍ୟକୁ କେବେବି ଯାଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବାହାର କଚେରିଘରଲଗା ଆପଣା ବୈଠକଖାନାରେ ମଦନବାବୁ ବସି ପଢାପଢି କରୁଥାନ୍ତି । ମଦନମୋହନଟି ତ ବଡ ଲାଜକୁଳିଆ ପିଲା । ଦିନବେଳେ ଭିତର ଉଆସକୁ ଯିବା ସମୟରେ ପୋଇଲୀପରିବାରୀଗୁଡାକ କେହି ହସନ୍ତୁ ବା ନ ହସନ୍ତୁ ସେ ମଦନ କିନ୍ତୁ ମନେ ମନେ ଭାବନ୍ତି ଯେମିତି ଏ ପୋଇଲୀଗୁଡାକ ହସୁଛନ୍ତି । ଆଉ ଜମିଦାରଙ୍କ ଘର ପରି ଏହାଙ୍କ ଉଆସରେ ଅକର୍ମା ଅସଭ୍ୟା ପୋଇଲୀଗୁଡାଏ ବି ଢେର୍ । ସେଗୁଡାଙ୍କର ଆଉ ପାଇଟି କ’ଣ?

ଏ ତ ଗଲା ଗୋଟାଏ କଥା । ବଡ କଥାଟା ଏହି ଯେ, ପଦୀଟା ବୋହୂ ପାଖେ ପାଖେ ଜୋକ ପରି ଲାଗିରହିଛି । ପଦୀଟା ପୋଇଲୀ ହେଲେ କଅଣ ହେଲା, ତାହାର ଢେର୍ ଗୁଣ । ଗାଁରେ ପୁଣି ତାହାର ନାମଡାକ ବି ଅଛି । ଗାଁ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସାଆନ୍ତଙ୍କ ଝିଅ ବିଭାଘର, ଦଶ ପନ୍ଦର ଦିନ ଆଗରୁ ମା-ସାଆନ୍ତାଣୀ ସେ ପଦୀକୁ ଡକାଇ ଝିଅ ପାଖରେ ତାକୁ ରଖିଦିଅନ୍ତି । ଶାଶୁଘରକୁ ଯିବାବେଳେ ଝିଅ କାହାକୁ ଧରି କି କଥା କହି କିପରି ବାହୁନିବ, ଶାଶୁଘରେ କେତେ ଓଢଣା ପକାଇ କିପରି ସେ ନଇଁ ନଇଁ ଚାଲିବ, କିପରି ଚୁ ଚୁ କଥା କହିବ, ଏସବୁ ସଦ୍ଗୁଣ ଶିଖାଇବାରେ ପଦୀକୁ କେହି ବି ବଳିଯିବ ନାହିଁ । ନିତାନ୍ତ ପରିତାପର ବିଷୟ, ଶିକ୍ଷାର ବିଶେଷରେ ସ୍ତ୍ରୀଶିକ୍ଷାର ବହୁଳ ପ୍ରଚାର ଯୋଗୁଁ ପଦୀ-ଶ୍ରେଣୀ ଗୁଣବତୀମାନଙ୍କ ଦାନାପାଣି ପ୍ରାୟ ଉଠିଗଲାଣି । ଝିଅ ବିଭା ହୋଇ ଆସିବାବେଳେ ମଙ୍ଗଳପୁର ତାଲୁକର ଜମିଦାରଣୀ ପଣତକାନିରେ ଆଖି ପୋଛି ପକାଇ କହିଲେ, “ଶୁଣ ପଦୀ, ମନୀ ତୋତେ ଲାଗିଲା । ବୁଝି ସାବଧାନ! ଝିଅର ଢଙ୍ଗଢାଙ୍ଗ ଲାଜ-ସରମ କଥାରେ ଯେମନ୍ତ କେହି ତୁଣ୍ଡ ନ ଫିଟାଏ, ଆମ ବଂଶକୁ ନିନ୍ଦା ବୋଲଣା ନ ଆସେ । ସବୁ ଶୁଣି ସେ ପଦୀ ଖୁବ୍ ଗର୍ବରେ ମୁରୁକି ହସଟାଏ ହସି କହିଲା, “ଆଜ୍ଞା ମଣିମା! ଏ କଥା କଣ ଆଜି ପଦୀକୁ ଶିଖାଇଦେବେ?”

ସେ କନ୍ୟାଟିର ନାମ ମୋହିନୀ । ରୂପରେ, ଗୁଣରେ ବି ଠିକ୍ ସେହିପରି ସେ ମୋହିନୀ । ମଦନବାବୁଙ୍କ ମନକୁ ସେ ବଡ ଲାଗିଗଲାଣି । ଭାରି ଇଚ୍ଛା, ବୋହୂଟିକୁ ଭଲକରି ପଢାଇବେ, ସବୁବେଳେ ଦୁଇଜଣ ବସି କଥାଭାଷା ହେବେ, ସଞ୍ଜବେଳେ ତୋଟାରେ ବୁଲିବେ – ହେଲେ ଉପାୟ କ’ଣ? ପଦୀଟା ତ ତା’ ପାଖା ପାଖି ଲାଗି ରହିଛି । ତାକୁ ସେ କ’ଣ ମନ୍ତ୍ର ପଢାଉଛି କେଜାଣି, ସେହି ମୂର୍ଖ ବୋହୂଟା ବି ଆଖି ଫିଟାଉ ନାହିଁ କି କଥା କହୁ ନାହିଁ । ଦିନେ ମଦନବାବୁ ଆପଣା ପଢାଘରେ ବସି କ’ଣ ଭାବୁଥିଲେ, ହଠାତ୍ ଖୁସିଟାଏ ହୋଇ ସେ ପାଟିକରି କହିପକାଇଲେ, “ବେଶ୍ ଏକ ଉପାୟ ମନରେ ପଡିଛି, ବେଶ୍ କଥା – ବେଶ୍ କଥା ।”

ମଦନବାବୁ ପ୍ରତିଦିନ ରାତି ପହରକ ସରିକି ସେ ଉଆସ ଭିତରକୁ ଆସୁଥିଲେ । ଏଣିକି ଢେର୍ ଥର ମଠ ହୋଇଗଲାଣି, ଦିନେ ଦିନେ ଦେଢ ପହର ବି ଗଡିଯାଏ । ଦିନେ ପଦୀ ପଚାରିଲା, “ହୋଇ ଲୋ ଶୁକ୍ରୀ! ସାଆନ୍ତ-ମଣିମା’ଙ୍କର ଉଆସ ଭିତରକୁ ବିଜେ ହେବାକୁ ଦିନେ ଦିନେ ମଠ ହୁଏ କିଆଁ? ସେ ବଡ ଉଆସରେ ତ ଢେର୍ ଗୁଡାଏ ପୋଇଲୀ, ମାତ୍ର ସାନସାଆନ୍ତଙ୍କ ଉଆସକୁ ତ କେହି କେବେବି ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ । କାହିଁକିନା ପୁଅ ଗୋଳମାଳକୁ ମୋଟେ ଭଲ ପାଏ ନାହିଁ । ଏଥିପାଇଁ ମା-ସାଆନ୍ତାଣୀଙ୍କର କଡା ହୁକୁମ୍, କେହି ପୋଇଲୀ ଯେମିତି ସେ ସାନସାଆନ୍ତଙ୍କ ଉଆସ ଭିତରକୁ ଯିବେ ନାହିଁ । କେବଳ ଶୁକ୍ରୀ ପୋଇଲୀକୁ ନମୋଦ କରି ଦେଇଚନ୍ତି – ତେଣୁ ସେ ସବୁବେଳେ ବୋହୂ ପାଖରେ ଥାଏ । ପାଠ ଘରେ ସାନସାଆନ୍ତ ଓ ଶୁକ୍ରୀ ନିରୋଳାରେ ବସି ଢେର୍ ବେଳଯାଏଁ କ’ଣ ଫୁସରଫାସର ହେଉଥିବାର କେତେଥର ଦେଖାଗଲାଣି । ପଦୀ ପଚାରିବାରୁ ଶୁକ୍ରୀ ତାକୁ କହିଲା, “ତୁ ଶୁଣି ନାହୁଁ କିଲୋ ପଦୀଅପା! ସାଆନ୍ତମଣିମା ଗାରିଡିମନ୍ତ୍ର ଫୁଙ୍କିବାକୁ ଯା’ନ୍ତି ପରା!”

ପଦୀ – ଏ ଗାରିଡିମନ୍ତ୍ର କ’ଣ ଲୋ?

ଶୁକ୍ରୀ – କଥା କଣ କି, ଏ ଦେଶରେ ଏହି ଖରାଦିନିଆ ଚିତ୍ରାନାଗ ଢେର୍ ବାହାରି ମଣିଷଙ୍କୁ ଦଂଶି ଦିଅନ୍ତି । ଆମ ସାଆନ୍ତଙ୍କୁ ତ ଗାରିଡିମନ୍ତ୍ର ଜଣା; ତେଣୁ ସେ ଫୁଙ୍କି ଦେଲେ ବିଷ ଉଡିଯାଏ । ପଣକୁ ପଣ ରୋଗୀ ଭଲ ହୋଇଗଲେଣି । ଆଉ କଣ କହିବି ପଦୀଅପା, ଏହି ପାଖ ଗାଁ ମିଛପୁର ପୁଞ୍ଜାଏ ବୋହୂ ଠକ୍ ଠକ୍ କରି ମରିଗଲେ! କେଡେ ସୁନ୍ଦର ବୋହୂଗୁଡାକ, ଆହା! ଆହା!

ପଦୀ – ହଁ ଲୋ ଶୁକ୍ରୀ! ସେଗୁଡାକ ସାନସାଆନ୍ତ ମଣିମା’ଙ୍କୁ କିଆଁ ବାତିନ ଦେଲେ ନାହିଁ?

ଶୁକ୍ରୀ – ହଁ, ସାନସାଆନ୍ତ ବିଜେ କରିଥିଲେ, ଢେର୍ ଫୁଙ୍କାଫୁଙ୍କି ବି ସେମାନଙ୍କୁ କଲେ – ହେଲେ କଣ ହେବ, ବୋହୂଗୁଡାକ ଶେଷରେ ଆପଣା ଦୋଷରୁ ହିଁ ମଲେ ମ! କଥା କଣ କି, ସାଆନ୍ତ ଆଗ ମନ୍ତ୍ରପାଣିରେ କାଠିମରା ରୋଗୀର ମୁହଁ ଧୋଇ ଦିଅନ୍ତି, ଆଉ ଜୁଡା ଫିଟାଇ ଦିଅନ୍ତି, ଆଉ ଗାରିଡିମନ୍ତ୍ର ଡାକିବାବେଳେ ରୋଗୀ ମୁହଁରୁ ଲୁଗା କାଢି ସାଆନ୍ତଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଚାହିଁ ରହିବା ବିଧି । ବୋହୂଗୁଡାକ ମନ୍ତ୍ର ପଢିବାବେଳେ ଯେମିତି ମୁହଁ ଢାଙ୍କି ପକାଇଲେ, ଠକ୍ ଠକ୍ କରି ଢଳି ପଡିଲେ ।

ପଦୀ – ଆହା! ପାଖରେ କଣ କେହି ପୁରୁଖା ମାଇପେ ନ ଥିଲେ? ବୋହୂ ମୁହଁ ଢାଙ୍କିବାବେଳେ ତା ହାତ ଧରିପକାଇଲେ ନାହିଁ କିଆଁ? ଜୀବନ ବଡ ନା ଲାଜ ବଡ? ଆପଣା କିଆକୁ ଇଲାଜ କିଆଁ! ହଁ ଲୋ ଶୁକ୍ରୀ, କାଠିମରା ରୋଗୀର ମୁଣ୍ଡବାଳ ଫିଟାଇ ଦିଅନ୍ତି, ତାହା ତ ମୁଁ ବି ଜାଣେ ।

ଶୁକ୍ରୀ – ପଦୀଅପା, ତୁ ତ ରୋଜିନା ସଞ୍ଜବାଦେ ନୀତି ବଢାଇବା ଲାଗି ବୋହୂ ସାଆନ୍ତାଣୀଙ୍କୁ ତୋଟା ଆଡେ ଘେନିଯାଉ । ହାତରେ ଗୋଟିଏ ଆଲୁଅ ଘେନିଗଲେ ଭଲ ହୁଅନ୍ତା ପରା ।

ପଦୀ – କଣ କହିଲୁ ଲୋ ଶୁକ୍ରୀ, କଣ କହିଲୁ! ଏଡେ ମହତ ଘର ପୋଇଲୀଟା ହୋଇ କଣ କଥାଟା ମୁହଁରେ ଧରିଲୁ? ଦେଶରେ ମୁଲକରେ ଗୋଟିଏ ନିନ୍ଦା ଚହଳ ପଡିଯିବ ଯେ, ହାଟୁଆ ଘର ଝିଅଟା ପରି ମଶାଲ ଜାଳି ବାଡିଆଡେ ଯାଏ । ମା-ସାଆନ୍ତାଣୀଙ୍କ କାନରେ ବାଜିଗଲେ କଣ ମୋ ଚୁଟି ପିଠି ରହିବ? ଆମ ଉଆସରେ ତ ବୋଡିକୁ ବୋଡି ପୋଇଲୀ – ମା – ସାଆନ୍ତାଣୀ ବାଛି ବାଛି ମୋତେ ସାଙ୍ଗରେ ଦେଲେ କିଆଁ? ଆଲୋ, ପଦୀ ଯେବେ ସାଙ୍ଗରେ ଅଛି, ଆମ ଜେମାଙ୍କର ଡର ଗୋଟାଏ କଣ?

ସଞ୍ଜ ଗଡିଗଲାଣି । ଏଣେ ସେ ଘର ଭିତରେ ସବୁ କିଛି ଅନ୍ଧାର । ବୋହୂଟି ଓଢଣା ପକାଇ ତୋଟା ଭିତରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଚାଲିଛି । ପଦୀ ତାଙ୍କ ବାହାଟି ଧରି ତାଙ୍କୁ ଚଳାଇ ଆଣୁଛି । ତୋଟା ଦୁଆର ଦୁଆରବନ୍ଧ ଡେଇଁ ଯେମିତି ସେମାନେ ଘର ଭିତରକୁ ପଶିବେ, କବାଟ କଣରୁ ଦେଢହାତ ଲମ୍ବ ସାପଟିଏ ବାହାରି ବୋହୂ ଆଉ ସେ ପଦୀ ଗୋଡପାଖ ବାଟେ ହଳହଳ କରି ଚାଲିଗଲା । ଏସବୁ ଦେଖି ପଦୀ ତ ସେ ବୋହୂଟାକୁ ପେଲିଦେଇ ‘ବୋପା ଲୋ’ ବୋଲି ରଡିଟାଏ ଛାଡି ସିଧା ଘରେ ପଶି କବାଟ କିଳିଦେଲାଣି । ବୋହୂଟା ହାଉଳି ଖାଇ ଠା ପଡିଗଲା, ତା’ପରେ ତା’ର ଆଉ ଚେତା ନାହିଁ । ଶୁକ୍ରୀ ତ ସେତେବେଳେ ସେଠାରୁ ଅଳ୍ପ ଦୂରରେ ଥିଲା – ସେ ଆସି ବୋହୂଟିକୁ କାଖେଇ ପହଡଘର ଭିତରକୁ ଘେନିଗଲା, ମୁହଁରେ ତା’ର ପାଣି ଛିଂଚିବାରୁ ସେ ବୋହୂର ଚେତା ପଶିଲା । ଶୁକ୍ରୀ କହିଲା, “ଆପଣ ଆଦୌ କିଛି ବି ଡରିବେ ନାହିଁ । ସାଆନ୍ତଙ୍କୁ ଡାକି ଆଣୁଛି, ସେ ଏହିଲାଗେ ତୁମକୁ ନିଶ୍ଚୟ ଭଲ କରିଦେବେ ।”

ସାନସାଆନ୍ତଙ୍କୁ ଦେଖି ସେ ବୋହୂଟାର ଟିକେ ସାହାସ ହେଲାଣି । ବରଡା ପତର ପରି ଥରୁଥିଲା, ଏବେ ସେ ତା’ ଓଢଣାଟି ପକାଇ ତୁନି ହୋଇ ବସିଛି । ସାନସାଆନ୍ତଙ୍କ ତୁଣ୍ଡ ଶୁଣି ପଦୀ ବି ଆସି ସେଠାରେ ପହଁଚିଗଲା । ମାତ୍ର ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତା ଦେହଟା ଟିକିଏ ଥରୁଛି, ପାଟିରୁ ପଦେ କଥା ବି ବାହାରୁ ନାହିଁ! ଦୁଇଖଣ୍ଡ ଆସନ ପଡିଲା, ତା’ପରେ ବୋହୂ ଆଉ ସାନସାଆନ୍ତ ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇ ବସିଲେ । ସାଆନ୍ତ ପଚାରିବାରୁ ପଦୀ କହିଲା, “ହଁ, ମୁଁ ସେ ସାପଟାକୁ ଦେଖିଛି – ତିନି କି ଚାରି ହାତ ଲମ୍ବ; ଦେହଯାକରେ ତା’ର କଳା ହଳଦିଆ ଡୋରାଡୋରା ଚିତ୍ର ହୋଇଛି । ମୁଁ ତ ଯେମିତି ସେ ସାପଟାକୁ ଦେଖିଲି, ତାକୁ ବାଡେଇବା ପାଇଁ ଜେମାଙ୍କୁ ବସାଇଦେଇ ବାଡି ଖୋଜିବାକୁ ଧାଇଁଲି ।” ଏହା ଶୁଣି ସେ ଦୁଷ୍ଟ ଶୁକ୍ରୀଟା ମୁହଁରେ ଲୁଗାଦେଇ ଟିକିଏ ହସିଲା ।

ସାପ କାମୁଡିଛି କି ନାହିଁ ସାଆନ୍ତ ବୋହୂ ଗୋଡ ଭିଡିଆଣି ପରଖି ବସିଲେ । ମାତ୍ର ସେ ବୋହୂଟା ଖାଲି ତା’ଗୋଡ ଭିଡି ନେଉଥାଏ । ଏହା ଦେଖି ସାଆନ୍ତ କହିଲେ, “ହାଁ ହାଁ, ଏପରି କଲେ ମନ୍ତ୍ର କାଟୁ କରିବ ନାହିଁ ।” ଦେଖାଗଲା, ବୋହୂ ବାଁ ଗୋଇଠିରେ ଘାଉଡ ହୋଇଛି । ତହୁଁ ସେ ସାଆନ୍ତ କହିଲେ, “ହଁ ହଁ, ସତ – ପଦୀ କଥା ସତ, ଏଟା ଚିତ୍ରାନାଗ, ଦେଖୁ ନାହଁ, ଗୋଟାଏ ଦାନ୍ତ ବସିଛି! ଏ ନାଗର ଗୋଟିଏ ବୋଲି ଦାନ୍ତ । ତେବେ କିଛି ବି ଚିନ୍ତା କରିବାର ନାହିଁ । ଦି କଲି ମନ୍ତ୍ର ଡାକିଦେଲେ ସବୁ ବିଷ ହରିଯିବ । ଆଲୋ ଶୁକ୍ରୀ; ଯା, ଡେବିରି ହାତରେ ପୋଖରୀରୁ କଂସାଏ ପାଣି ଆଣ – ଡେବିରି ଆଖି ବୁଜି ଯିବୁ – ସାପର ଗୋଟାଏ ଦାନ୍ତ ପରା!”

ସାଆନ୍ତ – ‘ହଁ, ଏବେ ମୁହଁରୁ ଲୁଗା କାଢ ।’ ମାତ୍ର ଏକଥା ଶୁଣି ସେ ବୋହୂ ତା’ ଓଢଣାଟାକୁ ଆହୁରି ଭିଡି ଦେଉଛି । ପଦୀ – ‘ଆଗୋ ମା! ଓଢଣା କାଢ, ଓଢଣା କାଢ’ ଏହା କହି ସେ ଆଗେ ଓଢଣାଟି କାଢି ପକାଇଲା । ସେତେବେଳେ ସେ ବୋହୂଟା ଖାଲି ଭିଡିମୋଡି ହେଉଥାଏ । ପଦୀ ଆଉ ଶୁକ୍ରୀ ଦୁହେଁଯାକ ସେ ବୋହୂର ଦୁଇ ବାହୁ ଆଂଟକରି ଧରି ବସିଥାନ୍ତି । ସାଆନ୍ତ ବୋହୂର ଜୁଡା ଫିଟାଇ ପକାଇଲେ । ଜୁଡା ଫିଟାଇଲାବେଳେ ବୋହୂଟା ବଡ ଭିଡିମୋଡି ହେଲା, କିନ୍ତୁ ପଦୀ ବୋହୂଙ୍କର ମୁଣ୍ଡରେ ପିଠିରେ ହାତ ବୁଲାଇ ତାଙ୍କୁ ବହୁତ ହିମତ ଦେଉଥାଏ । ବୋହୂଟା ଆଉ କଣ କରିବ, ଯୋଡାଏ ମାଇକିନିଆ ଆଂଟକରି ତାଙ୍କୁ ଧରିଛନ୍ତି, ପଦୀ ବୋହୂଙ୍କର ପିଠିରେ ହାତ ବୁଲାଇ ପୁଣି ତାଙ୍କୁ ହିମତ୍ ଦେଉଥାଏ । ସାଆନ୍ତ ପାଣି କଂସାକ ମନ୍ତ୍ରି ବୋହୂ ମୁହଁ, ଘାଉଡ ଜାଗା ତିନି ଥର କରି ଧୋଇଦେଲେ । ତାହା ବାଦେ ସେ କହିଲେ, ‘ଏବେ ମୁଁ ଗାରିଡି ଡାକିବି, ମୋ ମୁହଁକୁ ଏକଧ୍ୟାନରେ ତୁମକୁ ଚାହିଁ ରହିବାକୁ ହେବ ।’ ଏଣେ ଜୀବନବିକଳ କଥା, ତେଣେ ମାଇକିନିଆ ଦୁଇଟାଙ୍କ ପାଟି – ‘ଚାହଁ ଚାହଁ’ । ବଡ କଷ୍ଟରେ ବୋହୂ ତା’ମୁଣ୍ଡଟାକୁ ଟିକିଏ ଓହଳାଇ ସାଆନ୍ତଙ୍କୁ ଏକ ଧ୍ୟାନରେ ଚାହିଁ ରହିଲା । ତା’ପରେ ଯାଇ ସେ ବାବୁ ଗାରିଡି ମନ୍ତ୍ର ଡାକିଲେ –

“ଅଂ, କାଳନ୍ଦୀ ହ୍ରଦରେ ଥିଲା କାଳୀ;
କୃଷ୍ଣ ଗଲେ ପଦ୍ମ ତୋଳି;
କାଳୀ ଦେଲା କାମୁଡି,
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗଲେ ପଡି ।
ଗରୁଡ ଅଇଲା ଉଡି କରି,
ବିଷ ଗଲା ଘା’ ମୁହଁରେ ହରି ।”
ଆ-ଫୁ-ଆ-ଫୁ-ଆ-ଫୁ

ଏହିପରି ସାତ ଥର ମନ୍ତ୍ର ପଢିସାରି ରୋଗିଣୀ ବେକରେ ଖଣ୍ଡେ ମନ୍ତ୍ର ସୂତା ସାଆନ୍ତ ବାବୁ ବାନ୍ଧିଦେଲେ । ସାଆନ୍ତ କହିଲେ, “ଚିତ୍ରା ନାଗସାପ ବିଷ ଦୀର୍ଘ ପାଂଚ ଦିନ ଯାଏଁ ରହେ – ତେଣୁ ଏହି ପାଂଚ ଦିନ ସକାଳ-ସଞ୍ଜ ମନ୍ତ୍ର ଫୁଙ୍କାଯିବ ।”

ସାଆନ୍ତ ଦେଖିଲେ, ରୋଗିଣୀ ଦେହରୁ ଏଥର ସେ ଅସଲ ବିଷଟା ଢେର୍ ଛାଡିଗଲାଣି । ମନ୍ତ୍ର ଫୁଙ୍କାବେଳେ ବୋହୂଟା ଖୁବ୍ ବଳରେ ଓଠ କାମୁଡି ରହିଛି, ବୋଧେ ସେ ତା’ର ହସ ସମ୍ଭାଳି ପାରୁ ନାହିଁ । ପଂଚମ ଦିନ ସକାଳେ, ସାଆନ୍ତ କହିଲେ, “ବୋହୂ ବେକରେ ଯେଉଁ ସୂତା ବନ୍ଧା ହୋଇଛି, ଶନିବାର ବଡି ସକାଳେ ଜଣେ ବିଧବା ସ୍ତ୍ରୀ ଅଧୁଆ ମୁହଁରେ ଡେବିରି ହାତରେ ସେ ସୂତା ଛିଣ୍ଡାଇ ନେଇ ଏକମୁହାଁ ହୋଇ ଚାଲିଯିବ ଯେ, ତିନି ମାସ ତିନି ପକ୍ଷ ତିନିଦିନ ଯାଏଁ ସେ ଆଉ ଦେଖାଦେବ ନାହିଁ ।” ଏକଥା ଶୁଣି ସେ ପଦୀ ଚଂଚଳ କହି ପକାଇଲା, “ଏ କାମ ଆଉ କାହା ହାତରେ ବି ହେବ ନାହିଁ, ମୁଁ ସେ ସୂତା ଛିଣ୍ଡାଇ ନେଇଯିବି ।” ସାଆନ୍ତ ତ ସେହି କଥା ଖୋଜୁଥିଲେ, ତେଣୁ ତାଙ୍କ ମନରେ ବଡ ଖୁସି! ପଦୀ ମନରେ ବି ବଡ ଆନନ୍ଦ – ‘ଭଲ ହେଲା’ ଗାଁକୁ ପଳାଇବା – ଏ ସାପୁଆ ମୁଲକରେ କିଏ ରହିବ ମ?

ମାସେ ଦୁଇମାସ ବିତିଗଲାଣି, ସ୍ତ୍ରୀ ପୁରୁଷ ଦୁଇଜଣ ସେ ଉଆସ ଭିତରେ ବସି ପଢାପଢି କରନ୍ତି । ଉଆସ ପଛତୋଟା ନିରୋଳା । ଦୁଇଜଣ ଫୁଲ ବଗିଚାରେ ସଞ୍ଜବେଳେ ବୁଲାବୁଲି କରନ୍ତି । ମୋହିନୀଟା ବୁଦ୍ଧିମତୀ, ଗୁଡାଏ ପଢିଲାଣି ।

ଦିନେ ମୋହିନୀ ହସି ହସି କହିଲା, “ହଁ ହେ, ତୁମେ ଏଡେ ଦୁଷ୍ଟ ନା?” ଏହା କହି ସେ ଖଣ୍ଡେ କାଗଜ, ଖଣ୍ଡେ ଡାଙ୍ଗ ପଲଙ୍କ ତଳୁ କାଢି ଆଣିଲା – ତିନି ଆଙ୍ଗୁଳି ଅନ୍ଦାଜ ଚୌଡା, ଦେଢହାତ ଲମ୍ବ ଖଣ୍ଡେ କାଗଜ – କଳା ଆଉ ହଳଦୀରେ ଚିତ୍ର ହୋଇଛି – ଏକ ପାଖ ମୁଣ୍ଡରେ ଖଣ୍ଡେ ଗେଙ୍ଗୁଟି ବନ୍ଧା । ସେହି ଗେଙ୍ଗୁଟିଟା ଧରି ଫୋପାଡି ଦେଲେ କାଗଜ ଖଣ୍ଡକ ହଲଚଲ ହୋଇ ସାପ ପରି ଚାଲିଯାଏ । ଆଉ ଖଣ୍ଡେ ବାଉଁଶକଣି ଆଗରେ ଗୋଟାଏ କଂଟା ବନ୍ଧା । ମୋହିନୀ ହସି ହସି କହିଲା, “ତୁମେ ଏଡେ ଦୁଷ୍ଟ, କବାଟ କଣରୁ କାଗଜଖଣ୍ଡ ଫୋପାଡି ଦେଇ କଂଟାଟା ଫୁଟାଇ ଦେଲ?”

ଏକଥା ଶୁଣି ସେ ମଦନବାବୁ କହିଲେ, “ହୋଇ ଲୋ ଶୁକ୍ରୀ, ୟାଙ୍କୁ କହିଦେଲୁ କିଆଁ? ସାପ ଦେଖାଇଲୁ କିଆଁ?” ଶୁକ୍ରୀ ଏପରି କଥା ଶୁଣି ସେଠୁ ହସି ହସି ପଳାଇଲା ।