ପ୍ରାୟ ହଜାରେ ବର୍ଷ ତଳର କଥା । ଚୀନର ଏକ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀରେ ଗୋଟାଏ ଚୋର ଭାରି ଉପଦ୍ରବ କରୁଥାଏ । ସେ ଚୋର ଏଡେ କୌଶଳୀ ଯେ ତାକୁ କେହି ଧରି ପାରିବା ତ ଦୂରର କଥା, କେହି କେବେ ବି ଦେଖିପାରୁ ନଥାନ୍ତି ।ସେ ସହରର ଥିଲାବାଲା ଲୋକେ ଯାଇ ବାରମ୍ବାର ସେ ରାଜ୍ୟର ରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗ କଲେ । ସେ ଚୋରର ବିଶେଷତ୍ୱ ହେଲା, ସିଏ ଯେଉଁ ଘରୁ ଚୋରି କରେ, ସେ ଘର କାନ୍ଥରେ “ଅତିଥି” ବୋଲି ଲେଖିଦେଇ ଯାଏ ।
ରାଜା କଟୁଆଳକୁ ହୁକୁମ୍ ଦେଲେ, “ଏଭଳି ଗୋଟାଏ ଚୋର ଆମ ପ୍ରହରୀମାନେ ଧରି ପାରିବେ ନାହିଁ, ଏହା ବଡ ଲଜ୍ଜାର ବିଷୟ । ଏଥିରେ ଆମ ସମ୍ମାନ ଆଉ ରହିବଟି? ଯେପରି ଉପାୟରେ ହେଉ ନା କାହିଁକି, ସେ ଚୋରଟିକୁ ଧରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କର ।”କଟୁଆଳ ସବୁ ପ୍ରହରୀମାନଙ୍କୁ ଡକାଇ ଯେମିତି ହେଲେବି ସେହି ଚୋରଟିକୁ ଧରିବାକୁ ପଡିବ ବୋଲି କଡା କରି ଶୁଣାଇ ଦେଲେ ।
ଦିନେ ପ୍ରହରୀମାନେ ଜଣେ ଯୁବକକୁ ଧରି ଆଣି ତାକୁ କଟୁଆଳଙ୍କ ଆଗରେ ହାଜର୍ କଲେ ଓ କହିଲେ, “ହଜୁର୍, ଏଇ ହେଲା ସେ ‘ଅତିଥି’ ଚୋର ।”କଟୁଆଳ ସେ ଯୁବକ ଆଡେ ତୀକ୍ଷ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଅନାଇଲେ । ଯୁବକ ତାଙ୍କୁ ନମସ୍କାର କରି କହିଲା, “ହଜୁର୍! ମୁଁ ଜଣେ ସାଧାରଣ ବେପାରୀ । ଏମାନେ ମୋତେ ଅଚିହ୍ନା ଦେଖି ଏଠାକୁ ଧରି ଆଣିଛନ୍ତି ।”
କଟୁଆଳ ପ୍ରହରୀ-ସର୍ଦ୍ଦାରକୁ ପଚାରିଲେ, “ଏ ଯୁବକ ଜଣକ ଅତିଥି-ଚୋର ବୋଲି କ’ଣ ପ୍ରମାଣ?”“ହଜୁର, ଏହାର ଗତିବିଧି ଉପରେ ଆଖି ରଖି ଆମେ ଠିକ୍ ଠିକ୍ ବୁଝିଛୁ ।”କଟୁଆଳ କହିଲେ, “ଆଚ୍ଛା, ଏହାକୁ ନେଇ ତମେ କାରାଗାରରେ ରଖ । ୟାର ବିଚାର ଆମେ ପରେ କରିବା ।”
ଯୁବକକୁ କାରାଗାର ଭିତରେ ରଖାଗଲା । ସେଦିନ ସଂନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ କାରାରକ୍ଷୀ ତା’ କୋଠରୀ ଆଗଦେଇ ଯିବାବେଳେ ଯୁବକ କହିଲା, “ମହାଶୟ! କୌଣସି ବଡ ଲୋକଙ୍କୁ ଭେଟିବା ବେଳେ କିଛି ଦେବା ହେଲା ମୋର ଅଭ୍ୟାସ । କିନ୍ତୁ ମୋର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ଆପଣଙ୍କୁ ମୁଁ ଆଜି କିଛିବି ଦେଇ ପାରିଲି ନାହିଁ । ଟଙ୍କା ଯେ ନାହିଁ, ତାହା ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ…”ସ୍ୱଭାବରେ ସେ କାରାରକ୍ଷୀ ଜଣକ ଟିକେ ଲୋଭୀ ଲୋକ ଥିଲା । ସେ ପଚାରିଲା, “କିନ୍ତୁ କ’ଣ?”
ଯୁବକଟି ଦୀର୍ଘନିଶ୍ୱାସ ଛାଡି କହିଲା “ମୁଁ ତ ସାଧାରଣ ବେପାରୀ । ମୋର କେହି ନାହିଁ । ପଇସା ସଂଚୟ କରି ଦିନେ ଘର ତୋଳିବି, ବାହା ସାହା ହେବି, ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ଏଣେ ତେଣେ କିଛି ସୁନା ଟଙ୍କା ଲୁଚାଇ ରଖିଛି । କିନ୍ତୁ ମୁଁ ସେକଥା କହିଲେ କଟୁଆଳ ଭାବିବେ ତାହା ଚୋରି ଟଙ୍କା ।”କାରାରକ୍ଷୀ ପଚାରିଲା “ଟଙ୍କା କେଉଁଠି ରଖିଛ?”
ଯୁବକ କହିଲା “ଆଜ୍ଞା, ମନ୍ଦିର ପଛପଟେ ଖଣ୍ଡିଏ ତିନି କୋଣିଆ ପଥର ତଳେ । ଆପଣ ଯଦି କିଛି ମନେ ନ କରିବେ, ତେବେ ନିଜେ ଯାଇ ସେସବୁ ସେଠାରୁ ବାହାର କରି ଆଣନ୍ତୁ । ସେଥିରେ ମୁଁ ଖୁସି ହେବି ।”କାରାରକ୍ଷୀ ପ୍ରଥମେ ଯୁବକ କଥାରେ ପରତେ ସୁଧାବି ଗଲା ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଥରେ ଯାଇ ଦେଖିଲେ କ’ଣ ବା କ୍ଷତି? ଏହା ଭାବି ସେ ଠିକ୍ ସଂନ୍ଧ୍ୟାବେଳକୁ ମନ୍ଦିର ପଛପଟକୁ ଯାଇ ତିନିକୋଣିଆ ପଥର ଖଣ୍ଡିକ ଉଠାଇଦେଇ ତା’ ତଳେ ଗୋଟିଏ ଥଳି ଥିବାର ଦେଖିଲା । ଥଳି ଭିତରେ ସୁନା ଟଙ୍କା ଥିଲା । କଟୁଆଳ ଯୁବକ ଉପରେ ବହୁତ ଖୁସି ହେଲା । କାରାଗାର ଭିତରେ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରତି ଯେତେ ଭଲ ବ୍ୟବହାର କରିବା ସମ୍ଭବପର, ସେ ତାହା କରୁଥାଏ ।
କିଛିଦିନ ପରେ ଗୋଟିଏ ପର୍ବଦିନ ଆସୁଥାଏ । ଯୁବକ ତହିଁ ପୂର୍ବଦିନ କହିଲା, “କାରାରକ୍ଷୀ ମହୋଦୟ! ଆପଣ ଯଦି ପୋଲ ତଳେ ପଡିଥିବା ପଥର ଖଣ୍ଡମାନ ଭିତରୁ ମୁଁ ରଖିଥିବା ଦୁଇଟି ଥଳି ବାହାର କରି ଆଣନ୍ତେ, ତେବେ ଗୋଟିଏ ଥଳି ଆପଣ ନିଜ ଘର ପାଇଁ ରଖନ୍ତେ ଓ ଅନ୍ୟ ଥଳିଟି ମୋ ବୁଢା ବାପା ମା’ଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇ ଦିଅନ୍ତେ । କାହିଁକିନା ସେମାନେ ତ ଆଉ ମୋ ଅବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ଟଙ୍କାତକ ପାଇଲେ ମୁଁ ଭଲ ଅଛି ବୋଲି ବୁଝନ୍ତେ ଓ ପର୍ବ ପାଇଁ ସେମାନେ ଖର୍ଚ୍ଚ ବାର୍ଚ୍ଚ ବି କରନ୍ତେ ।”
ଥରେ ଟଙ୍କା ଆବିଷ୍କାର କରି କାରାରକ୍ଷୀର ଲୋଭ ବଢି ଯାଇଥାଏ । ସେ ସଂନ୍ଧ୍ୟାବେଳେ ଯାଇ ପୋଲ ତଳେ ଖୋଜାଖୋଜି କରି ଗୋଟିଏ ଥଳି ପାଇଲା । ସେ ଫେରି ଆସି ଯୁବକକୁ କହିଲା, “ଆଉ ଗୋଟିଏ ଥଳି ମୁଁ ତ କାହିଁ ପାଇଲି ନାହିଁ । ଏଇ ଗୋଟିଏ ପାଇଲି । କାହାକୁ ଦେଲେ ସେ ତମ ଘରେ ଏହାକୁ ଦେଇ ପାରିବ?”
“ମହାଶୟ! ଆପଣ ଯେତେବେଳେ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଥଳି ପାଇଲେ, ସେ ଗୋଟିକ ଆପଣ ରଖନ୍ତୁ । ମୋର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ, ମୁଁ ମୋ ବାପା ମା’ଙ୍କୁ ଖୁସି କରି ପାରିଲି ନାହିଁ । ତେବେ, ଆପଣ ଯଦି ମୋତେ ଅବିଶ୍ୱାସ କରୁ ନାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ମୋତେ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ଛାଡି ଦିଅନ୍ତୁ । ମୁଁ କଦାପି ମଧ୍ୟ ପଳାଇବି ନାହିଁ । ପଳାଇବି କାହିଁକି? ମୁଁ ନିର୍ଦୋଷ ନୁହେଁ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଯିବି । ସସମ୍ମାନେ ମୁକ୍ତି ପାଇବି । ମୁଁ ଖାଲି ଅନ୍ୟ ଥଳିଟି ବାହାର କରି ଆଣି ବାପା ମା’ଙ୍କୁ ଦେଇ ଆସିବି । ପୁରା ଦେବା ମଧ୍ୟ କିଛି ଦରକାର ହେବ ନାହିଁ । କିଛି ଟଙ୍କା ବଂଚାଇ ଆଣିବି । ଆପଣ ପର୍ବ ଦିନରେ ସପରିବାରେ ଭଲ ଖାଇବେ ।”
କାରାରକ୍ଷୀ ପୁଣି କିଛି ଟଙ୍କା ପାଇବା ଲୋଭରେ ଏଥିରେ ମୋଟେ ଆପତ୍ତି କଲା ନାହିଁ । ଯୁବକକୁ ଛାଡି ଦେଲା । କିନ୍ତୁ ସେ ସେଠାରୁ ଚାଲିଯିବା ପରେ ତା’ ମନରେ ବହୁତ ଶଙ୍କା ହେଲା । ଯଦି ଏ ଯୁବକ ଆଉ ନ ଫେରିବ? ତେବେ ତ ତା’ ନିଜର ମୁଣ୍ଡ କାଟ ହୋଇପାରେ । କାରାଗାରରୁ ବନ୍ଦୀକୁ ଛାଡିଦେବା ଏକ ଗୁରୁତର ଅପରାଧ ।ସେ ଏହି କଥା ଭାବି ଭାବି ସାରା ରାତି ଆଉ ଶୋଇ ପାରିଲା ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ମଝି ରାତି ବେଳକୁ ଯୁବକ ଫେରି ଆସିଲା । ସେ କିଛି ଟଙ୍କା ବି ଦେଲା । କାରାରକ୍ଷୀ ଆନନ୍ଦରେ ତାକୁ କୁଣ୍ଢାଇ ପକାଇଲା ।
ସକାଳେ କଟୁଆଳ ଆସି ଗମ୍ଭୀର ଭାବରେ କାରାରକ୍ଷୀକୁ କହିଲେ, “ଅତିଥି-ଚୋର ସନ୍ଦେହରେ ଯେଉଁ ଯୁବକ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଛି, ସେ ବାସ୍ତବିକ ଚୋର ନୁହେଁ । ତାକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଛାଡି ଦିଅ । ନିର୍ଦୋଷକୁ ବନ୍ଦୀ କରିବା ଠିକ୍ ହୋଇ ନାହିଁ ।”ପ୍ରବଳ ଉତ୍ସାହରେ କାରାରକ୍ଷୀ କହିଲା, “ହଜୁର୍! ଆପଣ ଠିକ୍ କହୁଛନ୍ତି । ଏ ଯୁବକ ଜଣକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭଦ୍ର ଓ ସଚ୍ଚୋଟ ।”
କଟୁଆଳ କହିଲେ “ତମେ ସେକଥା ମୋତେ ଆଗରୁ କହିବା ଉଚିତ୍ ଥିଲା । କାଲି ରାତିରେ ଅସଲ ‘ଅତିଥି’ ଚୋର ପୁଣି ଚୋରି କରିଛି । ସେହି ଏକା ହସ୍ତାକ୍ଷରରେ ‘ଅତିଥି’ ବୋଲି ଲେଖି ଦେଇ ଯାଇଛି । ତେଣୁ ଏ ବନ୍ଦୀ ଯୁବକ କେବେବି ଚୋର ହୋଇ ପାରେନା ।” ଚୋରକୁ ମୁକ୍ତି ଦେବା ବେଳେ କଟୁଆଳ ପୁଣି କହିଲେ, “କାରାରକ୍ଷୀ! ବନ୍ଧୁ! ମୋର ତମକୁ ଗୋଟାଏ ଦୁଃସମ୍ବାଦ ଦେବାର ଅଛି । ତମରି ଘରୁହିଁ ଏ ଚୋରି ହୋଇଛି । ସକାଳେ ଜଣେ ପ୍ରହରୀ ସେ ରାସ୍ତାରେ ଆସିବା ବେଳେ ତମ ସ୍ତ୍ରୀଠୁଁ ଖବର ପାଇ ମୋତେ ଆସି କହିଲା ।”ଏଭଳି କଥା ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ ସେ କାରାରକ୍ଷୀ ଦୁଃଖ ଓ ବିସ୍ମୟରେ ଆଉ କିଛି କଥା କହିପାରିଲା ନାହିଁ । ଯୁବକଟି କଟୁଆଳକୁ ଓ କାରାରକ୍ଷୀକୁ ଲମ୍ବ ଅଭିବାଦନ କରି ସେଠାରୁ ଚାଲିଗଲା ।
କାରାରକ୍ଷୀ ଘରକୁ ଯାଇ ଦେଖିଲା, ସିନ୍ଦୁକରେ ଥିବା ବହୁଦିନ ଧରି ସଂଚିତ ଟଙ୍କା ସବୁ ଚୋରି ହୋଇ ଯାଇଛି । ତେବେ ତା’ ସ୍ତ୍ରୀ ତାକୁ ଗୋଟିଏ ଥଳି ଦେଖାଇ ଚୁପ୍ ଚୁପ୍ କହିଲା, “ଚୋର ଏଥିରେ ଅଳ୍ପ କିଛି ଟଙ୍କା ଓ ଖଣ୍ଡିଏ ଚିଠି ଲେଖି ରଖିଯାଇଛି । ସେ ଚିଠିରେ ଲେଖା ଅଛି: “ତମ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ଧନ୍ୟବାଦ ।” ମୁଁ ଏ ଚିଠି କଥା ଆଉ କାହାକୁବି ହେଲେ କହି ନାହିଁ । କିଏ ତା’ସହ ସହଯୋଗ କଲା?”ଏଣେ ଏ କାରାରକ୍ଷୀ ଖାଲି ମୂକ ଭଳି ଅନାଇଥାଏ ।
